ΚΑΤΑΙΓΙΣΤΙΚΕΣ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΡΜΕΝΙΑ

Καταιγιστικές είναι εξελίξεις στον Νότιο Καύκασο, με τον Αρμένιο πρωθυπουργό, Νικόλ Πασινιάν, να καταγγέλλει απόπειρα πραξικοπήματος από τμήμα του αρμενικού στρατού, και το Γενικό Επιτελείο Ενόπλων Δυνάμεων να απαντά πως «ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση δεν είναι πλέον σε θέση να λάβουν λογικές αποφάσεις».

Η Αρμενία μοιάζει εδώ και μήνες με καζάνι έτοιμο να εκραγεί. Η στρατιωτική ήττα από τις δυνάμεις των Αζέρων και η απώλεια αρμενικών εδαφών κατά τη διάρκεια της πρόσφατης σύγκρουσης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχει εξοργίσει τους Αρμενίους.

Η λαϊκή οργή όμως έχει πάρει και διαστάσεις θεσμικής εκτροπής, καθώς οι σχέσεις της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας βρίσκονται σε κρίση, με τον αρμένικο στρατό και την αντιπολίτευση να καταγγέλλει την πολιτική ηγεσία για «ολέθριες» αποφάσεις.

Οι εξελίξεις στην Αρμενία, όμως, έχουν αντίκτυπο σε όλη την περιοχή του Νότιου Καυκάσου. Γι’ αυτόν τον λόγο, ανακοινώσεις για τις εξελίξεις στην περιοχή έχουν εκδώσει ήδη το Κρεμλίνο και η Άγκυρα, ενώ ανακοινώσεις αναμένεται να εκδώσουν τόσο η Ουάσιγκτον όσο και Βρυξέλλες.

Το χρονικό της σύγκρουσης

Η διαρκώς αυξανόμενη ένταση στις σχέσεις των δύο πλευρών φαίνεται πως έφτασαν στο ζενίθ χθες το βράδυ, όταν ο πρωθυπουργός της χώρας εκπαραθύρωσε τον υπαρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού, Τιράν Κατσαριάν.

Σε απάντηση, το Γενικό Επιτελείο των Αρμενικών Ενόπλων Δυνάμεων, με δημόσια επιστολή του –την οποία μάλιστα υπέγραψαν 40 υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί–, εξέφρασε την έντονη αποδοκιμασία του για την απόλυση του υπαρχηγού του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων και επιτέθηκε στον πρωθυπουργό, καταλογίζοντάς του «ανικανότητα» και «αδυναμία λήψης σωστών αποφάσεων».

«Για πολύ καιρό, οι Αρμενικές Ένοπλες Δυνάμεις ανέχονταν υπομονετικά τις “επιθέσεις” από την κατεστημένη κυβέρνηση με στόχο να δυσφημίσουν τις ένοπλες δυνάμεις, αλλά όλα έχουν τα όριά τους», συνεχίζει η ανακοίνωση, προσθέτοντας ότι η «αναποτελεσματική» διοίκηση της κυβέρνησης και τα «σοβαρά λάθη στην εξωτερική πολιτική» οδήγησαν τη χώρα στα πρόθυρα της καταστροφής.

Σε απάντηση, ο πρωθυπουργός κάλεσε μέσα από τη σελίδα του στο Facebook τους υποστηρικτές του στους δρόμους του Γερεβάν, για να υπερασπιστούν τη δημοκρατία στη χώρα. «Θεωρώ ότι η ανακοίνωση του γενικού επιτελείου αποτελεί απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος. Καλώ όλους του υποστηρικτές μας να συγκεντρωθούν στην πλατεία της Δημοκρατίας», έγραψε χαρακτηριστικά ο Νικόλ Πασινιάν.

Στο πολιτικό μπρα-ντε0φερ, μεταξύ κυβέρνησης και στρατού, δεν άργησε να μπει και η αντιπολίτευση, με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να καλεί τον πρωθυπουργό να εκμεταλλευθεί την «τελευταία του ευκαιρία» και να αποχωρήσει από την εξουσία χωρίς βία… ώστε να αποφευχθεί ένας «εμφύλιος πόλεμος».

«Καλούμε τον Νικόλ Πασινιάν να μην οδηγήσει τη χώρα προς τον εμφύλιο πόλεμο και την αιματοχυσία. Ο Πασινιάν έχει μία τελευταία ευκαιρία να αποχωρήσει χωρίς ταραχές», δήλωσε το κόμμα Ευημερούσα Αρμενία.

Η στρατιωτική ήττα επισκιάζει τις πολιτικές εξελίξεις

Ο Νικόλ Πασινιάν βρίσκεται εδώ και εβδομάδες υπό την πίεση της αντιπολίτευσης, που ζητεί την παραίτησή του, μετά την ήττα στην ένοπλη σύρραξη του φθινοπώρου με το Αζερμπαϊτζάν. Τότε, αντιμέτωπος με τον κίνδυνο ολικής ήττας, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας είχε αποδεχθεί τους όρους κατάπαυσης του πυρός που διαπραγματεύθηκε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν μαζί με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η κατάπαυση του πυρός, στην πραγματικότητα, δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μια ταπεινωτική ήττα των Αρμενίων, η οποία συνοδεύτηκε από μια σημαντική απώλεια εδαφών της Αρμενίας, που πέρασαν στα χέρια των δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν.

Το Γερεβάν μπορεί να εξακολουθεί να ελέγχει, χάρη στην παρουσία των Αρμενίων αυτονομιστών, το σημαντικότερο τμήμα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ωστόσο έχασε τη συμβολικής σημασίας πόλη Σούσα και ορισμένα τμήματα Αζερικών εδαφών γύρω από την περιοχή τα οποία έλεγχε από την δεκαετία του 1990.

Η ήττα στις εχθροπραξίες του Ναγκόρνο-Καραμπάχ εξελήφθη από τους Αρμένιους ως εθνική ταπείνωση, και έκτοτε η αντιπολίτευση επιδιώκει την παραίτηση του Πασινιάν, ενώ από τον Δεκέμβριο του 2020 τα πυρά τους κατά της κυβέρνησης άρχισαν να εκτοξεύουν και στελέχη των ενόπλων δυνάμεων.

Η Ρωσία σε ρόλο Πόντιου Πιλάτου

Το Κρεμλίνο, του οπίου ο ρόλος στην πρόσφατη κρίση παραμένει σκοτεινός, εξέφρασε σήμερα την ανησυχία του για τις αυξανόμενες πολιτικές εντάσεις στην Αρμενία. Ωστόσο, απέφυγε να υποστηρίξει ανοιχτά την εκλεγμένη κυβέρνηση, με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, να παίρνει ίσες αποστάσεις από τις δυο πλευρές και να καλεί κυβέρνηση-αντιπολίτευση και στρατό να επιλύσουν τις διαφορές τους με ειρηνικό τρόπο και εντός του πλαισίου του Συντάγματος.

Η Ρωσία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους συμμάχους της Αρμενίας, όμως οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν διαρραγεί τα τελευταία χρόνια λόγω της εκλογής του Νικόλ Πασινιάν. Στην πραγματικότητα, ο σημερινός πρωθυπουργός της Αρμενίας δεν είναι «αγαπημένο παιδί» της Μόσχας, καθώς πολλές φορές τα τελευταία χρόνια έχει αμφισβητήσει την επικυριαρχία της Μόσχας στην περιοχή, ενώ ο ίδιος ως πρώην δημοσιογράφος ανήλθε στην εξουσία ως αντιφρονών στις φιλο-ρωσικές κυβερνήσεις.

Η αντίδραση των Τούρκων

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, καταδίκασε σήμερα έντονα την, όπως τη χαρακτήρισε, απόπειρα πραξικοπήματος κατά του πρωθυπουργού της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, και σημείωσε ότι είναι απαράδεκτο ο στρατός να ζητεί την παραίτηση ενός δημοκρατικά εκλεγμένου ηγέτη.

«Τασσόμαστε κατά οποιουδήποτε πραξικοπήματος ή απόπειρας πραξικοπήματος, οπουδήποτε κι αν γίνονται στον κόσμο. Καταδικάζουμε έντονα την απόπειρα πραξικοπήματος στην Αρμενία», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στη Βουδαπέστη ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

«Οι απόπειρες πραξικοπήματος μπορούν μόνο να αποσταθεροποιήσουν την περιοχή και γι’ αυτό εναντιωνόμαστε σε αυτές», πρόσθεσε.

Το παράδοξο είναι πως οι δυο χώρες είναι τουλάχιστον εχθρικές τόσο λόγω των πρόσφατων εχθροπραξιών στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, κατά τη διάρκεια των οποίων οι Τούρκοι στήριξαν τις δυνάμεις των Αζέρων, όσο όμως και εξαιτίας της άρνησης της Άγκυρας να αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Εν αναμονή της αμερικανικής αντίδρασης

Η κρίση στην Αρμενία αποτελεί την πρώτη ουσιαστική πρόκληση της νέας αμερικανικής διοίκησης του Τζο Μπάιντεν στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου. Οι επιλογές της Ουάσιγκτον είναι περιορισμένες, καθώς εδώ και πολλά χρόνια έχει χάσει τα «πατήματά» της στην περιοχή, ενώ οι όποιες απόπειρες διείσδυσης του παρελθόντος έχουν επιφέρει καταστροφικά αποτελέσματα. Ωστόσο, θεωρείται πολύ πιθανό ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος να επιδιώξει μια δυναμική παρέμβαση υπέρ του Αρμένιου πρωθυπουργού, σε μια πρώτη προσπάθεια να αποδείξει πως οι Ηνωμένες Πολιτείες θα διεκδικήσουν εκ νέου ρόλο ρυθμιστή στο διεθνές πολιτικό σύστημα ακόμα και σε περιοχές που θεωρούνται ζωτικός χώρος των Ρώσων.