ΣΟΦΙ ΤΟΪΜΠΕΡ-ΑΡΠ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΝΤΙΖΑΪΝ

Η Σόφι Τόιμπερ-Αρπ ήταν ζωγράφος, γλύπτρια, σχεδιάστρια υφασμάτων και επίπλων, αρχιτέκτονας και χορεύτρια. Με τα έργα της άφησε τη δική της ιστορία στον χώρο της τέχνης και του πολιτισμού. Μέχρι τις 20 Ιανουαρίου στο Kunstmuseum Basel θα πραγματοποιηθεί μία μεγάλη έκθεση προς τιμήν της.

Το μουσείο Kunstmuseum Basel στη γενέθλια χώρα της, σε συνεργασία με το MoMA στη Νέα Υόρκη και την Tate Modern στο Λονδίνο, γιορτάζει την καλλιτεχνική συμβολή της στην τέχνη με πολλούς τρόπους.

H Τόιμπερ-Αρπ είχε κρίσιμο ρόλο στο κίνημα Dada στη Ζυρίχη, δούλεψε σε αρχιτεκτονικά έργα και σε σχέδια επίπλων που επηρεάστηκαν από το Bauhaus στο Στρασβούργο και στο Παρίσι.

Γεννήθηκε το 1889 στην Ελβετία. Ο πατέρας της ήταν φαρμακοποιός, ενώ σε ηλικία δύο ετών μετακόμισε με την οικογένειά της στη Γερμανία. «Η επιθυμία μου να εμπλουτίζονται και να ομορφαίνουν τα πράγματα δεν μπορεί να ερμηνευθεί υλιστικά, με την κατοχή τους ως αύξησης της αξίας τους. Αντίθετα πηγάζει από το ένστικτο για την τελειότητα και τη δημιουργική πράξη», έλεγε.

Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, ενώ το 1914 γύρισε στη γενέτειρά της όπου ξεκίνησε μια επιτυχημένη μελέτη των εφαρμοσμένων τεχνών. Άρχισε να φοιτά στη σχολή του Ρούντολφ Λαμπάν, χορευτή και θεωρητικού του χορού. Την ίδια εποχή, γνώρισε τον σύζυγό της, επίσης καλλιτέχνη Ζαν Αρπ με τον οποίο πορεύτηκε στη ζωή και την τέχνη.

«Μία πορεία δημιουργίας»

Ως πρόσφυγες, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου, βρέθηκαν στη Ζυρίχη με άλλους εξόριστους που ζούσαν στην ελβετική πόλη, συμμετείχαν στη γέννηση του Νταντά στη Ζυρίχη, αλλά η Αρπ δίδαξε και κλωστοϋφαντουργία στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών της πόλης από το 1916 έως το 1929 για να στηρίξει οικονομικά την οικογένειά της.

Όταν κλήθηκε να σχεδιάσει μαριονέτες για μια σύγχρονη προσαρμογή του έργου της κομέντια ντελ άρτε, King Stag, του 18ου αιώνα, σε ένα σχολείο, κατασκεύασε μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές φιγούρες που μέχρι σήμερα θεωρούνται συμβολικές για το κίνημα των ντανταϊστών και πολλές από αυτές βρίσκονται σήμερα στο μουσείο Αρπ στο Ρέμαγκεν της Γερμανίας.

Το 1929, έφυγε από τη Ζυρίχη για το Παρίσι, όπου καταπιάστηκε με αφηρημένους πίνακες και ξύλινα ανάγλυφα. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, συνδέθηκε με δύο ομάδες καλλιτεχνών που αφιερώθηκαν επίσης στην αφαίρεση, τους Cercle et Carré και τους Abstraction-Création, και επιμελήθηκε το βραχύβιο διεθνές περιοδικό Plastique / Plastic. Από το 1926 οι Αρπ είχαν γίνει Γάλλοι πολίτες και ζούσαν στο Meudon / Val-Fleury, έξω από το Παρίσι, όπου η Αρπ σχεδίασε το νέο τους σπίτι και μερικά από τα έπιπλά του.

Είναι η πρώτη καλλιτέχνις που χρησιμοποίησε πουά στην τέχνη με έργα όπως το Dynamic Circles του 1934, στα βήματα του Καζιμίρ Μαλέβιτς και του Black Circle. Ο κύκλος της περιλάμβανε καλλιτέχνες όπως οι Σόνια και Ρομπέρ Ντελονέ, Βασίλι Καντίνσκι, Χοάν Μιρό και Μαρσέλ Ντισάν.

Το 1940, λόγω της ναζιστικής κατοχής, η Αρπ με τον σύζυγό της πήγε στο Grasse, στο Vichy, όπου δημιούργησαν μια «αποικία τέχνης» με άλλους καλλιτέχνες που είχαν καταφύγει εκεί, κυνηγημένοι από τους Ναζί.

Το 1943, η Σοφί Τόιμπερ-Αρπ βρήκε  τραγικό θάνατο. Η μεγάλη καλλιτέχνις δηλητηριάστηκε, καθώς εισέπνευσε μονοξείδιο του άνθρακα που προκλήθηκε από χαλασμένη σόμπα.

Η κληρονομιά είναι τεράστια, ενώ εμπνέει μέχρι σήμερα τον κόσμο της τέχνης. Πλήθος σχεδίων, έργων, κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, σε χάντρες, κοστούμια, έπιπλα και εσωτερικούς χώρους, καθώς και μαριονέτες αναδεικνύουν μία πολύπλευρη δημιουργική προσωπικότητα, που με συνέπεια και συνειδητά αμφισβητεί τα ιστορικά όρια που διαχωρίζουν την τέχνη από το ντιζάιν και τον βιομηχανικό σχεδιασμό.