ΕΡΝΤΟΓΑΝ: ΕΠΑΝΑΦΕΡΕΙ ΤΗΝ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗ ΕΝΤΑΣΗ

Μετά από μια σύντομη περίοδο ύφεσης της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις φαίνεται πως μπαίνουν εκ νέου σε περίοδο έντασης και αντιπαραθέσεων.

Οι παραληρηματικές δηλώσεις Ερντογάν, οι προκλητικές αναφορές του Ακάρ, αλλά και οι απειλές των Τσαβούσογλου και Οκτάι, δυναμιτίζουν τον ελληνοτουρκικό διάλογο και ναρκοθετούν τις επικείμενες διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό.

Το ερώτημα του… ενός εκατομμυρίου, το οποίο πλέον και καλείται να απαντήσει η ελληνική κυβέρνηση και διπλωματία, είναι διττό: η Άγκυρα θα συνεχίσει την πολιτική των προκλήσεων… και αν ναι, τότε ποιος είναι ο στόχος της;

Κεραυνός εν αιθρία;

Για πολλούς το χθεσινό παραλήρημα Ερντογάν ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία. Η έλευση του Τζο Μπάιντεν στο τιμόνι της αμερικανικής προεδρίας, οι παρεμβάσεις των Ευρωπαίων, αλλά και η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών στην Κωνσταντινούπολη, είχαν πείσει πολλούς στην Ελλάδα πως ο «πιεσμένος» Ερντογάν αναγκάζεται να κάνει πίσω από την πολιτική των προκλήσεων, ζητώντας συναινέσεις.

Μάλιστα, πριν από περίπου δέκα ημέρες, κυβερνητικές και διπλωματικές πηγές άφηναν ανοιχτό το ενδεχόμενο συνάντησης του Έλληνα πρωθυπουργού και του Τούρκου Προέδρου στην Αθήνα, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να αποδείξουν πως η περίοδος της έντασης ανήκει στο παρελθόν.

Για ακόμα μια φορά, όμως, η ίδια η πραγματικότητα ήρθε να διαψεύσει με τον πιο ηχηρό τρόπο όσους επιμόνως ισχυρίζονται πως η σημερινή Τουρκία του Ρετζεπ Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να κατευναστεί, και να κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων σεβόμενη τις προβλέψει του Διεθνούς Δικαίου.

Το παραλήρημα Ερντογάν

Δυστυχώς, οι προκλήσεις του Τούρκου Προέδρου έχουν γίνει μια πικρή κανονικότητα. Ωστόσο, το χθεσινό παραλήρημα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν πρωτοφανές και ποιοτικά διαφοροποιημένο από όλες τις προηγούμενες προκλήσεις.

Μιλώντας μπροστά στους βουλευτές του, ο Τούρκος Προέδρος, σε μια ομιλία που δεν διήρκησε παραπάνω από μια ώρα, επιτέθηκε στην Ελλάδα απειλώντας τον Έλληνα πρωθυπουργό, εκβίασε την Κυπριακή Δημοκρατία επαναλαμβάνοντας τη λύση-πρόκληση των δύο κρατών, και έστρεψε τα πυρά του κατά της Ευρώπης και του Γάλλου Προέδρου.

«Πώς να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι μαζί σου; Μητσοτάκη, σταμάτα να με προκαλείς. Να γνωρίζεις τα όριά σου. Αν συνεχίσεις έτσι, δεν καθόμαστε μαζί σου στο ίδιο τραπέζι. Οι ισχυροί στους οποίους στηριζόσασταν σας εγκατέλειψαν. Δεν έχεις να περιμένεις τίποτα από κανέναν. Θα γνωρίσεις καλά του τρελούς Τούρκους», είπε χαρακτηριστικά απευθυνόμενος στον Έλληνα πρωθυπουργό ο Τούρκος Πρόεδρος.

Αναφορικά με το Κυπριακό, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι ο μόνος τρόπος για να επιλυθεί η διένεξη για την Κύπρο είναι η εγκαθίδρυση στη Μεγαλόνησο δύο κρατών και πως η δημιουργία μιας ομοσπονδίας, η οποία υποστηρίζεται από την Αθήνα, δεν θα περιλαμβάνεται στην ατζέντα επικείμενων συνομιλιών.

Η τακτική ακολουθεί τη στρατηγική…

Το γεγονός πως οι χθεσινές απειλές του Ρετζεπ Ταγίπ Ερντογάν ήρθαν μετά από σειρά προκλήσεων κεντρικών κυβερνητικών στελεχών του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως ένα μεμονωμένο περιστατικό αλλά ως μια στοχευμένη κλιμάκωση της τουρκικής πλευράς.

Ο στρατηγικός στόχος της αναθεώρησης της Λοζάνης για τον Ερντογάν παραμένει κεντρικός, και αυτόν θα επιχειρεί να τον πετύχει είτε μέσω της έντασης και της κλιμάκωσης είτε μέσω της αποκλιμάκωσης. Με άλλα λόγια, ο Τούρκος Πρόεδρος θα χρησιμοποιεί με μαεστρικό τρόπο την πολιτική του «μαστίγιου και του καρότου», αλλά κρατώντας στο μυαλό του πως η τακτική υπηρετεί τη στρατηγική… και όχι το αντίθετο.

Όπως χαρακτηριστικά μας ανέφερε διπλωμάτης με μακρά εμπειρία στη διαχείριση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, «ο Ερντογάν μετά από μια μικρή περίοδο που ανέμενε να δει τις εξελίξεις με την έλευση του Τζο Μπάιντεν, φαίνεται πως καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ένταση μπορεί να του αποφέρει μεγαλύτερα οφέλη απ’ ό,τι η συναίνεση και η υποχωρητικότητα».

Συνεπώς, συμπλήρωσε, «είναι πολύ πιθανό οι εμπρηστικές δηλώσεις όχι μόνο να συνεχιστούν αλλά και να ενταθούν, βάζοντας τέλος στις διερευνητικές επαφές και φέρνοντας ξανά τις δυο χώρες σε μια κρισιακή κατάσταση αντίστοιχη του Σεπτεμβρίου».

Κατεβάζει τους τόνους ο Μητσοτάκης

Τη δική του απάντηση στον Τούρκο Πρόεδρο έδωσε λίγη ώρα αργότερα ο Έλληνας πρωθυπουργός. Μιλώντας στον Αλέξη Παπαχελά και τον ΣΚΑΪ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσπάθησε να κατεβάσει τους τόνους, να μη δυναμιτίσει περαιτέρω το κλίμα και να τείνει για ακόμα μια φορά χείρα φιλίας προς την Τουρκία.

«Κοιτάξτε, νομίζω ότι η εμπειρία μού λέει ότι αυτός ο οποίος οξύνει συνήθως δεν έχει το δίκιο με το μέρος του. Αυτό είναι ένας κανόνας που νομίζω ότι ισχύει στην πολιτική. Εμείς παραμένουμε προσηλωμένοι στις θέσεις μας», ήταν η απάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού στο παραλήρημα Ερντογάν.

«Έχουμε προσκαλέσει τους Τούρκους συνομιλητές μας να έρθουν στην Αθήνα, και είμαστε στη φάση όπου τους έχουμε προτείνει ημερομηνίες και περιμένουμε την απάντησή τους. Το πλαίσιο των διερευνητικών είναι συγκεκριμένο: Οριοθέτηση Θαλασσίων Ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο», συμπλήρωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ξεκαθαρίζοντας πως η Ελλάδα δεν διαπραγματεύεται το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών ούτε όμως των γκρίζων ζωνών.

Το άδειασμα του πρωθυπουργού στον ΥΠ.ΕΘ.Α.

Εντύπωση, αλλά και αντιδράσεις στους κύκλους του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, προκάλεσε η απάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού στην ερώτηση του Αλέξη Παπαχελά για το αν φτάσαμε κοντά σε πολεμική σύρραξη στην κρίση του Σεπτεμβρίου. Και αυτό διότι ο πρωθυπουργός άδειασε τον ΥΕΘΑ, Νίκο Παναγιωτόπουλο, που σε πρόσφατη συνέντευξή του είπε ότι φθάσαμε τουλάχιστον 3 φορές ένα βήμα πριν από τον πόλεμο, λέγοντας πως, «υπήρχαν στιγμές μεγάλης έντασης, ειδικά τον Αύγουστο. Δεν θα έλεγα ότι φτάσαμε ένα βήμα πριν από το επεισόδιο. Υπήρχε η ωριμότητα όταν το θερμόμετρο χτύπησε κόκκινο να κάνουν όλοι οι εμπλεκόμενοι ένα βήμα πίσω».

Επιχείρηση… αντι-τουρκικού μετώπου

Την ίδια ώρα σε εξέλιξη βρίσκεται η διπλωματική κινητικότητα της Αθήνας, η οποία επιχειρεί μέσω διαφόρων σχημάτων να δημιουργήσει συνθήκες πίεσης και απομόνωσης της Άγκυρας στην περιοχή. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το Φόρουμ Φιλίας, που διοργανώνεται σήμερα στην Αθήνα με τη συμμετοχή των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου, του Μπαχρέιν, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Επισήμως, βέβαια, η ελληνική πλευρά διατείνεται ότι τέτοιες πρωτοβουλίες όπως τα τριμερή σχήματα (με Κύπρο, Αίγυπτο και Ισραήλ), αλλά και το συγκεκριμένο Φόρουμ, δεν είναι εχθρικές προς την Τουρκία, καθώς «δεν στρέφεται εναντίον κανενός, ούτε αποτελεί αμυντική συμμαχία».

Παρ’ όλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί ότι διπλωματικές πηγές ξεχωρίζουν ορισμένα σημεία που έχουν γεωπολιτική συμμαχία για το Φόρουμ των 6 κρατών, που αποτελούν και μια γέφυρα μεταξύ ΕΕ και Αραβικών κρατών καθώς και χωρών του Κόλπου. Το πρώτο είναι ότι, με την εξαίρεση της Σαουδικής Αραβίας, το σύνολο των συμμετεχόντων Αραβικών κρατών έχει συνάψει διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, όπου βρέθηκε προ ημερών για δεύτερη φορά ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Το δεύτερο σημείο το οποίο ξεχωρίζει είναι ότι οι χώρες που μετέχουν στο Φόρουμ Φιλίας έχουν υπογράψει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και υποστηρίζουν το αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας για την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. Θέση η οποία είναι σαφές ότι απευθύνεται στην Τουρκία, η οποία άλλωστε θεωρεί casus belliτα 12 μίλια στο Αιγαίο.

Και στο βάθος οι Αμερικανοί!

Στην πραγματικότητα, οι Τούρκοι φοβούνται μονάχα μια δύναμη, και αυτή δεν είναι άλλη από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Τζο Μπάιντεν μπορεί να μην έχει ανοίξει ακόμα πλήρως τα χαρτιά του για την Ανατολική Μεσόγειο, ωστόσο τα πρώτα δείγματα της νέας αμερικανικής διοίκησης είναι μάλλον αποθαρρυντικά για την Άγκυρα.

Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου ακόμα περιμένει το τηλεφώνημα του νέου Αμερικανού ΥΠ.ΕΞ. Άντονι Μπλίκεν, ο Ερντογάν βλέπει το Κογκρέσο να τον καταγγέλλει και να ζητάει σκλήρυνση της στάσης της Ουάσιγκτον απέναντι στην κυβέρνησή του, και ο Ακάρ ακούει τις δηλώσεις του εκπροσώπου τού Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Νεντ Πράις, ο οποίος ξεκαθαρίζει πως οι S-400 συνιστούν απειλή για το ΝΑΤΟ.

Τα αμερικανικά πυρά κατά της Τουρκίας έπιασαν όμως και το Κυπριακό. Απαντώντας σε ερώτηση της ΕΡΤ, ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών επεσήμανε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να υποστηρίζουν μια συνολική λύση υπό την ηγεσία των Κυπρίων για την επανένωση του νησιού σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, η οποία θα ωφελήσει όλους τους Κύπριους καθώς και την ευρύτερη περιοχή».