ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ: «ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΤΟΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΟΥΜΕ, ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΟΝ ΘΕΡΑΠΕΥΟΥΜΕ»

Ο καρκίνος του εντέρου είναι ένας από τους συχνότερους κακοήθεις όγκους σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά παράλληλα είναι και εκείνος τον οποίο μπορούμε να εξαλείψουμε για πάντα. Υπολογίζεται ότι σχεδόν ένας στους είκοσι ανθρώπους μπορεί να εμφανίσει έναν κακοήθη όγκο στο παχύ έντερo, αλλά, εάν η διάγνωση γίνει έγκαιρα, οι 9 στους 10 ασθενείς τελικά θα θεραπευθούν. Για να ενημερωθούμε γι’ αυτό το ευαίσθητο για την υγεία μας θέμα, αποταθήκαμε στον ειδικό χειρουργό Κωνσταντίνο Στάμου, του οποίου η ατέρμονη σχετική εμπειρία και οι γνώσεις του ρίχνουν φως γύρω από αυτή την πάθηση, και μας βοηθάει προκειμένου να προλάβουμε ν’ αναγνωρίσουμε τα πρώτα συμπτώματα να σώσουμε τη ζωή μας, χωρίς δυσάρεστες επιπτώσεις για την υγεία μας.

Κύριε Στάμου, τι συμβαίνει στο υγιές έντερο και αναπτύσσεται καρκίνος;

«Ο καρκίνος είναι μια αποδιοργάνωση της φυσιολογικής διαδικασίας της γέννησης, πολλαπλασιασμού και θανάτου των κυττάρων. Αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται κύτταρα που δεν είναι λειτουργικά και καταλαμβάνουν χώρο μέσα στο υγιές όργανο. Αυτά τα πλεονάζοντα κύτταρα δημιουργούν μάζες που τελικά αναπτύσσονται παρασιτικά, εις βάρος του οργανισμού που τους θρέφει».

Η κληρονομικότητα παίζει ρόλο;

«Το αίτιο δεν είναι πάντα γνωστό. Είναι βέβαιο ότι σε μερικές οικογένειες εμφανίζονται μεταλλαγμένα γονίδια που οδηγούν στην ανάπτυξη καρκίνου.
Αυτές οι περιπτώσεις όμως είναι η εξαίρεση. Ο κανόνας είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου να αναπτύσσεται τυχαία, σποραδικά, κυρίως όμως σε άτομα που καταναλώνουν πολύ λίπος ή καπνίζουν και δεν ασκούνται».

Δηλαδή, αφού δεν μπορούμε –ακόμη– να αλλάξουμε τα γονίδιά μας, μπορούμε ό να αλλάξουμε τις συνήθειες ζωής και τη σχέση μας με την προληπτική ιατρική;

«Η καλή και υγιεινή ζωή μάς προστατεύει και από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, όπως και γενικότερα προστατεύει την υγεία μας. Η πρόληψη είναι το παν, και αυτό είναι γνωστό τοις πάσι».

Οι πολύποδες ποιον ρόλο διαδραματίζουν στον καρκίνο του εντέρου;

«Σχεδόν όλοι οι καρκίνοι του παχέος εντέρου προέρχονται από πολύποδες. Οι πολύποδες είναι μικροί καλοήθεις όγκοι που αναπτύσσονται στον βλεννογόνο του εντέρου, δηλαδή στο εσωτερικό του τοίχωμα. Με την πρόοδο των ετών, καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται στην κορυφή του πολύποδα και σταδιακά τον καταλαμβάνουν ολόκληρο. Η συνέχεια είναι δεδομένη, αφού χωρίς θεραπεία τα κύτταρα συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται, να διηθούν το τοίχωμα του εντέρου αλλά και να εξαπλώνονται και σε άλλα όργανα. Όμως, μέχρι να συμβεί αυτό, υπάρχει πολύς χρόνος».

Αλλά, για να μη συμβεί αυτό, εμείς τι πρέπει να κάνουμε;

«Ο έλεγχος του εντέρου με κολονοσκόπηση από την ηλικία των 50 ετών και κάθε 5 ή 10 χρόνια (ανάλογα με τις οδηγίες του ιατρού) θα ανακαλύψει τους νεαρούς πολύποδες και αυτοί θα αφαιρεθούν την ίδια στιγμή, πριν γίνουν απειλητικοί. Εάν ακολουθήσουμε πιστά αυτό το πρόγραμμα παρακολούθησης, ο σποραδικός καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να εξαφανιστεί».

Ποια είναι τα συμπτώματα που θα οδηγήσουν τα βήματά στο ιατρείο;

«Τα συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου εξαρτώνται κυρίως από το στάδιο της ασθένειας, το σημείο στο έντερο που αναπτύσσεται ο καρκίνος, αλλά και από την εμφάνιση τυχαίων επιπλοκών. Καρκίνοι που εντοπίζονται στο δεξιό τμήμα του εντέρου εμφανίζονται συχνά με αδυναμία, απώλεια βάρους και αναιμία. Αυτό συμβαίνει διότι, σε αυτό το τμήμα του, το έντερο έχει μεγάλη διάμετρο ενώ τα κόπρανα είναι ακόμη πολύ μαλακά. Αυτό επιτρέπει σε έναν όγκο να μεγαλώσει αρκετά χωρίς να δώσει έντονα συμπτώματα. Αντίθετα, ο ασθενής χάνει για μακρό χρονικό διάστημα μικροσκοπικές ποσότητες αίματος. Όγκοι που εντοπίζονται στο αριστερό τμήμα του εντέρου, όπως είναι οι όγκοι του σιγμοειδούς, εμφανίζονται με διαταραχές των συνηθειών του εντέρου, αίμα στις κενώσεις ή και μεγάλη δυσκολία στην κένωση του εντέρου. Αυτό συμβαίνει διότι εδώ το έντερο έχει μικρότερη διάμετρο, ενώ τα κόπρανα είναι πλέον σχηματισμένα και ογκώδη. Οι καρκίνος του ορθού εμφανίζεται συνήθως με απώλεια αίματος και δυσκολία στην κένωση, πόνο ή αίσθημα ότι το έντερο δεν αποβάλλει το περιεχόμενό του».

Δηλαδή, μιλάμε για τρεις διαφορετικές περιπτώσεις, αλλά με μικρές διαφορές στα συμπτώματα;

«Ακριβώς. Αλλά σε ποια περίπτωση εμφανίζονται αυτοί οι όγκοι, θα μας το δείξει, όπως σας είπα προηγουμένως, η κολονοσκόπηση».

Και τι ακολουθεί την κολονοσκόπηση;

«Η “σταδιοποίηση”. Πρόκειται για την αποτύπωση της επέκτασης του καρκίνου σε κάθε δεδομένη στιγμή στο σώμα του ανθρώπου. Η σταδιοποίηση γίνεται οπωσδήποτε πριν από την εφαρμογή οποιασδήποτε θεραπείας, ώστε να είναι μετρήσιμη και η αποτελεσματικότητά της. Η σταδιοποίηση του καρκίνου του παχέος εντέρου γίνεται κυρίως με αξονικές τομογραφίες της κοιλιάς. Η τομογραφία γίνεται ώστε να αναδειχθεί η επέκταση του αρχικού όγκου, να ελεγχθεί η πιθανότητα ο όγκος να έχει εξαπλωθεί σε άλλα σημεία της κοιλιάς, αλλά και για να φανούν πιθανές μεταστάσεις σε λεμφαδένες ή στο συκώτι».

Και μετά περνάμε στη θεραπεία;

«Ακούστε. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι χειρουργική νόσος. Το σημαντικότερο κομμάτι της θεραπείας είναι η χειρουργική επέμβαση, και εκείνη είναι που σε μεγάλο βαθμό καθορίζει την πορεία του ασθενούς. Οι επεμβάσεις που γίνονται ονομάζονται “κολεκτομές’’ και αφορούν την εκτομή καθορισμένων τμημάτων του παχέος εντέρου μαζί με τα αγγεία και τους λεμφαδένες που τα συνοδεύουν. Το τμήμα του εντέρου που αφαιρείται εξαρτάται από την εντόπιση του όγκου αλλά και από κάποια ανατομικά χαρακτηριστικά που μπορεί να διαμορφώσουν τα όρια της εκτομής».

Η κολεκτομή με ποια χειρουργική μέθοδο γίνεται;

«Η κολεκτομή είναι μια επέμβαση που μπορεί να γίνει είτε με την κλασική ανοικτή μέθοδο ή λαπαροσκοπικά. Στην ανοικτή επέμβαση γίνεται μια τομή στην κοιλιά μήκους αρκετών εκατοστών ανάλογα με το είδος της εκτομής αλλά και τα σωματικά χαρακτηριστικά του ασθενούς. Από την τομή αυτή ο χειρουργός με τη βοήθεια εργαλείων θα κινητοποιήσει το έντερο, θα αφαιρέσει το τμήμα που πάσχει και θα ενώσει τα άκρα στο σημείο της “αναστόμωσης”. Η λαπαροσκοπική επέμβαση γίνεται με τρεις ή τέσσερις τομές του ενός εκατοστού. Από αυτές εισέρχεται στην κοιλιά μία κάμερα και λεπτά εργαλεία. Αφού κινητοποιηθεί και ετοιμαστεί το έντερο, γίνεται μία τομή λίγων εκατοστών για να αφαιρεθεί το κομμάτι του εντέρου και να πραγματοποιηθεί η αναστόμωση (ένωση) του εντέρου».

Ποια η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών μεθόδων που μας περιγράψατε;

«Πρέπει να τονιστεί ότι, ειδικά για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, οι μελέτες που έχουμε στη διάθεσή μας δεν δείχνουν σημαντικές ποιοτικές διαφορές ανάμεσα στις δύο τεχνικές. Κατά συνέπεια, τόσο η ανοικτή όσο και η λαπαροσκοπική τεχνική είναι αποδεκτές και ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά της νόσου αλλά και του ασθενούς μπορεί να προτιμηθεί η μία από τις δύο».