Ο «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ» (HELLENIC GARDEN)

«Ο Ελληνικός Κήπος είναι µία καθιερωμένη “τάση” στην παγκόσμια κηποτεχνία και αφορά στη σχεδιαστική, κατασκευαστική και διαχειριστική καταγραφή και άποψη μικροτοπίων της χώρας µας μέσα από φυσικά υλικά και φυτικά είδη, που χαρακτηρίζουν τοπία περιοχών της πατρίδας µας περιγράφοντας πολιτισμό, ιστορία, επιστήμη, τέχνη, αγροτική πρακτική… αυτό που λέμε “άρωµα Ελλάδας” (Ορισμός, Thymakis N., AIPH Conference 2019 Noordjik Holland, Συμπόσιο για την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο 2019 Θεσσαλονίκη Ελλάδα).

Τι είναι ο Ελληνικός Κήπος

Τα τελευταία χρόνια, λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι σύγχρονοι Αρχιτέκτονες Τοπίου και Κηποτέχνες έχουν δημιουργήσει και προβάλει μια παγκόσμια τάση για την ανάδειξη του αρχιτεκτονικού τοπίου και την επαναφορά της φύσης στις πόλεις, τη στιγμή που όλοι πλέον αναγνωρίζουν τα πολλαπλά και σημαντικά οφέλη της φυσικής ζωής για τον άνθρωπο. Τα φυτά μέσα στην πόλη αναδεικνύουν γεωργικές πρακτικές, ενώ συντελούν στην ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής. Έτσι, αυτή η επιλογή αποτελεί μονόδρομο και πλέον οφείλει να είναι η καθημερινότητά μας.

Ο «Ελληνικός Κήπος» γυρίζει, σφυρίζει, μυρίζει. Δηλαδή, τα φυτά του «Ελληνικού Κήπου» κάνουν τον κύκλο τους όπως στη φύση, έχουν τις δικές τους μυρωδιές και η ζωή, μέσα από την πανίδα που δημιουργείται, είναι ανάμεσά μας. Εκείνο που επιδιώκουμε, σχεδιάζοντας και κατασκευάζοντας τέτοιους κήπους είναι να δημιουργήσουμε μικρές καρτ-ποστάλ μέσα από τις οποίες διαφημίζουμε και προβάλλουμε τι παράγουμε, προσελκύοντας ανθρώπους που αγαπούν τη φύση και θέλουν να έρθουν στην Ελλάδα, ώστε να δουν από κοντά τον πολιτισμό μας μέσα από τα ανυπέρβλητης ομορφιάς τοπία μας, το πλούσιο φυσικό περιβάλλον που διαθέτουμε, να δοκιμάσουν τα τοπικά γεωργικά προϊόντα μας που δρουν και διαιτητικά αλλά και θεραπευτικά, καθώς Πολιτισμός, Περιβάλλον και Διατροφή συνδέονται σε μια «αλυσίδα» με το Πράσινο ως απεικόνιση και μήνυμα στον «Ελληνικό Κήπο». 

Ο εκπαιδευτικός ρόλος του Πρασίνου έχει ένα προαιώνιο και αενάως σύγχρονο µήνυµα: αυτό της αειφορίας. Μέσα από το Τοπίο και τα φυτά, που δίνουν την ανάσα ενός οικοσυστήματος, αναπτύσσονται η Ιστορία και ο Μύθος,η Καλλιέργεια και η Γαστρονομία, η Τέχνη και ο Πολιτισµός, η Φιλοσοφία και η Τεχνολογία, το μέλλον το ίδιο. Αυτό εκφράζεται μέσα από τον «Ελληνικό κήπο» (Hellenic Garden).

Τι πρεσβεύει ως δημιούργημα

Πολιτισμός, όμως, σημαίνει και Τέχνη (από το ρήμα τίκτω=γεννώ). Έτσι η Κηποτεχνία, ως «γέννηση» του Κήπου, σαν ζωντανός και εξελισσόμενος οργανισμός αποτελεί την εξέλιξη μίας προσωπογραφίας του Ελληνικού Τοπίου ευρύτερα, άρα και της Ελληνικής Γεωργίας και του Αγροτουριστικού προϊόντος της. Ως «Τέχνη να ζεις» με «μέτρον άριστον» λογικά, υγιεινά στην ψυχή και το σώμα. 

Κήπος. Ιερός ο χώρος του «Άλσους», ένας τόπος Πρασίνου, μέσα στον οποίο λατρεύεται η Θεότητα, διδάσκονται οι Επιστήμες (Περιπατητική Σχολή), γυμνάζεται το Σώμα και το Πνεύμα. Εκεί που όλες οι Αισθήσεις συμμετέχουν και παροτρύνουν την έκτη αίσθηση να αποκαλυφθεί και να μας λυτρώσει...

Κι όταν αυτό συμβεί, όλες οι Τέχνες που κατοίκησαν στον Κήπο, απελευθερώνουν τη θετική τους ενέργεια, το «θείο» άγγιγμα και σε κάνουν πρωταγωνιστή. Δεν μπορεί να υπηρετήσει το μεγαλόσχημο και την αλαζονεία, την επίδειξη και τον νεοπλουτισμό. Από την ώρα του σχεδιασμού έως την κάθε ώρα που χαίρεσαι έναν κήπο, είναι μία συνεχής «μυσταγωγία της ταπείνωσης», της αίσθησης του ποιος είσαι εσύ και πού είσαι, τι ρόλο παίζεις μέσα στο Σύμπαν...

Γι’ αυτό και ο Κηποτέχνης δεν είναι απλά κάποιος που σχεδιάζει ή κατασκευάζει. Είναι ένας απλός διάκονος ή φορέας μιας Τέχνης, που ακολουθεί τη Γραμμή του Απέραντου Έρωτα για τη Ζωή...

Οι γλυπτοί κορμοί των δένδρων, η ζωγραφική διαδοχή των χρωμάτων των φυλλωμάτων ή και των κλαδιών, ακόμη των φυτών ανά «γειτονιές», οι χορευτικές-θεατρικές κινήσεις των αγρωστωδών, όταν ο άνεμος φυσά, η μουσικότητα των φυτοφρακτών με το ρυθμικό (επαναλαμβανόμενο τέμπο ως τύμπανο ή και μπάσο) και το πρελούδιο (εναλλαγή μεγεθών και χρωμάτων ανθών ως κιθάρα, πιάνο, τσέλο ή και φλογέρα) να συνυπάρχουν ως σύνθεση, τα υλικά και οι ιδιαίτερες κατασκευές ως αφήγημα ποιητικών στιγμών του κήπου, σκηνοθετημένα κινηματογραφικά πέρα από τα όρια της αρχιτεκτονικής, είναι ο Κήπος. Ένας ζωντανός οργανισμός, ένα πλάσμα που εξελίσσεται, συνομιλεί, δρα-ένα κομμάτι Γης από τον Παράδεισο που χάσαμε κάποτε...

Η σχέση του με την καθημερινότητα

Οι συνθήκες του 2020, όπως αυτές κι αν τις αντιλαμβάνεται κανείς, έχουν δημιουργήσει μία νέα συνθήκη, αυτή που ο άνθρωπος αποκτά προσωπική σχέση με το διατροφικό προϊόν του. Έχω αναφερθεί και παλαιότερα σε αυτό και πριν από την οικονομική κρίση, για τους Δημοτικούς Λαχανόκηπους, ως συνέχεια των Victory Gardens των περιόδων πολέμου, που χρησιμοποιούνται και σήμερα ακόμη παντού στον κόσμο για οικιακή οικονομία αλλά και ως ψυχαγωγία και διαφυγή από την καθημερινότητα.

Σήμερα, αυτό που έχει προκύψει από τα περιοριστικά μέτρα, μας φέρνει ακόμα πιο κοντά μεταξύ μας και με τη Φύση, άρα και με τη «γεωργική απασχόληση» σε επίπεδο βεράντας ή κήπου. Ναι, θα χρειαστεί η παραγωγή λαχανικών και εδώδιμων για οικογενειακή/προσωπική χρήση. Υπάρχει εξαπλωμένη διάσταση του θέματος και οριοθετείται σαν κίνημα «Pandemic Victory Gardens» παγκοσμίως, μέσα από οικολογική κηπουρική αλλά και πιο προχωρημένα και με perma-culture, όπου είναι εφικτό να συμβεί, τόσο σε ιδιωτικούς όσο και σε δημόσιους χώρους.

Ο «Ελληνικός Κήπος» εισηγείται τη λογική της «Κυκλικής Κηπουρικής», με χρήση compost και επεξεργασία όλων των υπολειμμάτων in House, κάτι που είναι πλέον αναγκαίο.

Η δυνατότητα εφαρμογής – το φυτικό υλικό

Η δυνατότητα εφαρμογής σε κήπους και χώρους πρασίνου είναι απεριόριστη και ειδικά στη χώρα µας, όπου κατά την προσωπική µου εκτίμηση κάθε προσέγγιση εξωτερικού χώρου οφείλει να δείχνει Ελληνικό Τοπίο. Ειδικά σε πάρκα αλλά και σε ξενοδοχειακές μονάδες, όπου ο τουρίστας –κακά τα ψέματα– δεν έρχεται στην Ελλάδα να δει το Μπαλί αλλά το δικό µας τοπίο.

Μεγάλες ελιές, πλατάνια, αρωματικά φυτά, χαρουπιές, βελανιδιές, αλλά –και γιατί όχι;– τον κρητικό - ελληνικό φοίνικα. Αξίζει ν’ αναφέρουμε ότι τα τελευταία χρόνια στο ΦΕΚ, που αφορά διαχείριση έργων πρασίνου, επιβάλλεται η χρήση «μεσογειακών» ενδεδειγμένων φυτικών ειδών, κάτι που µας δίνει κατά τη γνώµη µου θετική κατεύθυνση προς μια αειφόρα ελληνική κηποτεχνία, όπου ο θεματικός κατά περίπτωση «Ελληνικός κήπος» (Hellenic garden) θ’ αποτελέσει επίκεντρο μίας ολόκληρης πολιτικής.

Από τα περίπου 6.000 είδη που έχει η ελληνική χλωρίδα, υπάρχουν πάρα πολλά που ήδη χρησιμοποιούνται και πολλά άλλα που μπορούν να δοκιμαστούν και να καθιερωθούν, ανά περιοχή. Έτσι, για παράδειγμα στη Νάουσα, η αναβίωση του Κήπου τού Μίδα θα μπορούσε να περιλάβει βότανα του Βερμίου και αμπέλια, καθώς και δενδρώδεις καλλιέργειες, που θα έδιναν «οπτικοποιημένα» ένα διατροφικό και πολιτιστικό τοπίο της περιοχής, προβάλλοντάς την παγκοσμίως. 

Καλό θα είναι να ενισχύσουμε τη λογική του Ελληνικού Κήπου, να φέρουμε τη Φύση μας στις πόλεις, ξανά μέσα από τους χώρους πρασίνου, και να περιορίσουμε την «άσκοπη» εισαγωγή… Μέλλον υπάρχει και πολλοί από τους παραγωγούς έχουν στραφεί σε αυτά τα φυτά.

Παγκόσμιο Μέσο Προβολής της Ελλάδας

Η αλήθεια είναι πως η Ελλάδα έχει να προβάλει τρία κυρίως πράγματα: τις αρχαιότητές της, το τοπίο της και τα πλούσια αγαθά της. Αυτά, αν συνδεθούν, μπορούν ν’ αυξήσουν ακόμη περισσότερο το τουριστικό ενδιαφέρον για την πατρίδα µας και να τη βοηθήσουν να ξεπεράσει την όποια κρίση και να γίνουν µοχλός ανάπτυξης. Αρκεί να καταλάβουμε ότι η Ελλάδα είναι Αγροτουριστική χώρα. 

Μέσα από την Κηποτεχνία προβάλλεται η χώρα συνολικά. Θυμάµαι χαρακτηριστικά στη συµµετοχή της Taipei Flora Expo (2010) ότι αρχικά είχε ονομαστεί «Ελληνικός Κήπος - Χρώματα, Αρώματα και Γεύσεις από την Αρχαιότητα ως Σήμερα». Κατά τη διάρκεια της παραμονής µου εκεί και της επικοινωνίας µου µε τους διοργανωτές και τους άλλους συµμετέχοντες, αναλύοντας τη «φιλοσοφία» του κήπου µας και απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις, συνέβη το εξής: η διευθύντρια, εμφανώς εντυπωσιασμένη από το «πάντρεμα» της φιλοσοφίας µε τα φυτά και την ανθρωποκεντρικότητα του κήπου, γύρισε και µου είπε: «Δηλαδή, κύριε Θυμάκη, θα µας δείξετε τον Αυθεντικό Κήπο». Έτσι, άλλαξε το όνοµα, το έδωσε ουσιαστικά η ίδια, μέσα από την κατανόηση του θέματος. Αυτό πρεσβεύει ο «Ελληνικός Κήπος»: το αυθεντικό!

(*) Ο Νίκος Θυμάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1971. Είναι Γεωπόνος κι ασχολείται με την Ανθοκομία και την Κηποτεχνία από το 1998 κι έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε διεθνείς εκθέσεις στο εξωτερικό. Για τις δράσεις του ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Εισαγωγέων Φυτικού Υλικού τού έχει απονείμει τον τίτλο του επίτιμου προέδρου και τον εκπροσωπεί στον ΕΝΑ (European Nurserystock Association) και στον AIPH (International Horticulture Producers Association). Εργάστηκε στο Κατάρ (2012) για τη διάσωση φοινικοειδών και στη Χάλκη (Πριγκιποννήσια - Κωνσταντινούπολη) (2013-2019) για την κατασκευή του θεματικού κήπου της Αγίας Γραφής στην Ιερά Θεολογική Σχολή, εφαρμόζοντας τη μελέτη του Πανεπιστημίου «Νεάπολις» της Πάφου. Μεταξύ άλλων έχει σχεδιάσει και κατασκευάσει κήπους στην Κορέα και στην Ελβετία, ενώ διετέλεσε και πρόεδρος του Ινστιτούτου Γεωπονικών Επιστημών. Υπήρξε επιστημονικός υπεύθυνος για την Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς. Από την 1η Σεπτεμβρίου 2020 ανήκει στη Διεύθυνση Αγροτικής Κατάρτισης του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, όπου εκτός των άλλων διδάσκει «Κηποτεχνικές Εφαρμογές» και «Σχεδιασμό Έργων Κηποτεχνίας».