O ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΕΜΒΟΛΙΩΝ

O πόλεμος των εμβολίων αλλάζει τα πάντα, δημιουργώντας νέες ισορροπίες, ειδικές συμμαχίες και αρκετή μυστική διπλωματία.

Στις 2 Φεβρουαρίου δημοσιεύθηκαν στη βρετανική ιατρική επιθεώρηση «The Lancet» τα αποτελέσματα από τη δοκιμή φάσης ΙΙΙ του ρωσικού εμβολίου Sputnik V. Ήδη όμως πριν από τη δημοσίευση, είχαν ξεκινήσει οι δηλώσεις απονομιμοποίησης ενός εμβολίου αποκλειστικά στη βάση της χώρας προέλευσής του, ξυπνώντας έτσι το φάντασμα του Ψυχρού Πολέμου. Όμως, στην εποχή που ζούμε, δεν υπάρχει χώρος ούτε για φαντάσματα ούτε για γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, καθώς διακύβευμα δεν μπορεί να είναι η κυριαρχία αλλά η προστασία της ανθρώπινης ζωής.

Η κυρίαρχη Δύση

Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου βρήκε τον δυτικό κόσμο και τις Ηνωμένες Πολιτείες απόλυτα κυρίαρχες στο δυτικό σύστημα. Πολλοί αναλυτές επέμεναν την περίοδο εκείνη πως η κυριαρχία της Δύσης εδραζόταν στη στρατιωτική της υπεροχή και την ικανότητα προβολής ισχύος της Ουάσιγκτον σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου.

Η αντίληψη αυτή, παρ’ ότι σε μεγάλο βαθμό ήταν σωστή, έβγαζε από την εξίσωση μια πολύ σημαντική πτυχή της διεθνούς πολιτικής, και αυτή δεν είναι άλλη από την έννοια της ηγεμονίας των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης στο διεθνές σύστημα.

Για πάνω από μια δεκαετία, η πλειονότητα των κρατών που συγκροτούν το διεθνές σύστημα ήθελαν να έχουν σχέσεις και να συμμαχούν με τη Δύση, γιατί αυτή λειτουργούσε ως πρωτοπόρος στην οικονομία, την Παιδεία, την Υγεία, τις τεχνολογικές ανακαλύψεις. Είτε επρόκειτο για τη Γουόλ Στρητ, είτε για τη Σίλικον Βάλεϊ, το Αμερικανικό όνειρο ήταν λαμπερό και όλοι ήθελαν ένα κομμάτι του. Έτσι, εμπεδώθηκε οριζόντια και κάθετα πως η συμμαχία με τη Δύση δεν εγγυάται μονάχα την ασφάλειά τους αλλά και ευημερία.

Η δυτική «επιχείρηση γοητείας» από τα μέσα της αρχής του 21ου αιώνα άρχισε να φθίνει, ενώ το οικονομικό κραχ του 2008, που συμπαρέσυρε τις δυτικές οικονομίες σε μια πρωτόγνωρη κρίση, δημιούργησε ένα μεγάλο χάσμα ανάμεσα στη Δύση και τον υπόλοιπο κόσμο.

Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα

Πάνω σε αυτήν τη συγκυρία, ισχυρές περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Κίνα και η Ρωσία, επεχείρησαν κερδίσουν έδαφος στον γεωπολιτικό, πολιτικό και πολιτισμικό ανταγωνισμό. Στόχος, η διαμόρφωση ενός πολυπολικού κόσμου, όπου η Αμερική και η Ευρώπη δεν θα είναι κυρίαρχες αλλά συμμέτοχοι στη διαχείριση των διεθνών ζητημάτων. Ακόμη και το Tik Tok, το κινεζικό κοινωνικό δίκτυο, χτυπάει πλέον στα ίσα την πρωτοκαθεδρία των Facebook/Instagram.

Βρισκόμαστε στο σημείο εκείνο όπου η μάχη ανάμεσα στη Δύση και τις ισχυρές περιφερειακές δυνάμεις, που για χρόνια θεωρούνταν από την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες ως παρίες του Διεθνούς Συστήματος, έχει κυριολεκτικά μετατραπεί σε έναν αγώνα ζωής και θανάτου λόγω covid19. Ο άλλοτε αμιγώς γεωπολιτικός ανταγωνισμός με στόχο την αύξηση των σφαιρών επιρροής, έχει μετατραπεί σε έναν πόλεμο κρατών για την παραγωγή και διανομή τού ίσως πιο πολύτιμου αγαθού την εποχή του κορωνοϊού, δηλαδή του εμβολίου.

Έκθεση του Intelligence Unit του Economist αποκαλύπτει ότι οι πολίτες των δυτικών χωρών θα εμβολιαστούν εντός του 2021. Αντίθετα, οι πολίτες των πιο φτωχών χωρών, στην καλύτερη περίπτωση, θα έχουν πρόσβαση σε εμβόλια και θεραπείες μετά το 2023.

Η Ευρώπη σέρνεται πίσω από τον Πούτιν

Μετά το φιάσκο με την ΑstraZeneca, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι με την πλάτη στον τοίχο, εκτεθειμένη για ακόμη μια φορά για τις συμβάσεις που σύναψε με τις φαρμακευτικές και με τις οικονομίες της να είναι στο κόκκινο. Είχαν προηγηθεί και τα προβλήματα με τη γραμμή παραγωγής του εμβολίου της Pfizer. Τα περάσματα στενεύουν πλέον και η συζήτηση για το εμβόλιο ως δημόσιο αγαθό έχει ανοίξει, όπως έχει ανοίξει και η συζήτηση συμπερίληψης στο εμβολιαστικό πρόγραμμα του ρωσικού εμβολίου. Το Ρωσικό Ταμείο Άμεσων Επενδύσεων (RDIF) ανακοίνωσε πως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) έχει λάβει τα απαραίτητα έγγραφα, ώστε να προχωρήσει στην έγκριση χρήσης του ρωσικού εμβολίου κατά του κορωνοϊού, Sputnik V, ήδη από τις 29 Ιανουαρίου. Σημειώνεται πως το Sputnik V έχει εγκριθεί για χρήση σε αρετές χώρες, όπως η Λευκορωσία, η Σερβία, η Αργεντινή, η Βολιβία, το Μεξικό, η Νικαράγουα, η Αλγερία, η Παλαιστίνη…

Κατόπιν όλων αυτών, υπάρχει ενδιαφέρον για συνεργασία της Ρωσίας με γερμανική φαρμακευτική εταιρεία. Σύμφωνα με ανακοίνωση του γερμανικού υπουργείου Υγείας, «η ρωσική φαρμακευτική εταιρεία του Sputnik V ενδιαφέρεται για έναν εταίρο, με τον οποίο να συνεργαστεί για πιθανή κοινή παραγωγή. Προς αυτήν την κατεύθυνση έγινε επαφή με τη φαρμακευτική εταιρεία με έδρα την πόλη Ντεσάου». Κατά τον υπουργό Υγείας, Γενς Σπαν, τα δεδομένα της μελέτης είναι ενθαρρυντικά, αλλά θα πρέπει πρώτα να κατατεθούν στις υπηρεσίες. Σύμφωνα με τον «Σπαν», το εμβόλιο έχει τόσο υψηλή αποτελεσματικότητα, γιατί περιέχει διαφορετικό αδενοϊό στην πρώτη και διαφορετικό στη δεύτερη δόση, που κάνει την παραγωγή «πιο πολύπλοκη». Πάντως, η ρωσική πλευρά «εξέφρασε την παράκληση» για το εάν υπάρχουν στη Γερμανία ή την Ευρώπη δυνατότητες συμπαραγωγής. Σε αυτό το πλαίσιο το Ερευνητικό Κέντρο Γκαμαλέγια και το ρωσικό Ταμείο Άμεσων Επενδύσεων RDIF, που συγχρηματοδότησε την παρασκευή, απευθύνθηκαν στην εταιρεία IDT Biologika. Περιεχόμενο ή λεπτομέρειες από τις «εμπιστευτικού τύπου συνομιλίες» δεν είναι γνωστές, όπως επισημαίνει το γερμανικό υπουργείο Υγείας.

Στην Ελλάδα, πάντως, η κυβέρνηση ακολουθεί γραμμή σκληρότερη κι από της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα, Φον Ντερ Λάιεν, δεν συζητά διμερώς, και δεν θέλει να ακούει λέξη για το SputnikV μέχρι να εγκριθεί από τον ΕΜΑ. «Η χώρα μας κινείται μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο αγοράς των εμβολίων», είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Ταραντίλης.

Τι κι αν έδωσε θερμά συγχαρητήρια – δύο φορές –στη Ρωσία για το εμβόλιο Sputnik V κατά της Covid-19 ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική και την Ασφάλεια, Ζοσέπ Μπορέλ, την Παρασκευή; H χώρα μας έστειλε κοινή επιστολή με την Αυστρία και τη Δανία στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα, Φον Ντερ Λάιεν, για το θέμα των εμβολίων, χωρίς λέξη ούτε για το SputnikV, ούτε για τις πατέντες. Επιμένει να κρατά αποστάσεις από τη ρωσική «αρκούδα»…