60 χρόνια η Ευρώπη, προσπαθεί να γίνει… Ευρώπη.

Μία ώρα ταξίδι στα γεγονότα που μας συγκλόνισαν, Ο άγνωστος Γερμανός αδελφός του Μανώλη Γλέζου. 60 χρόνια από την ιδρυτική πράξη για την Ένωση της Ευρώπης και 40 χρόνια από την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Αθήνα.

Δεν ξέρω πώς να περιγράψω τη συγκινησιακή φόρτιση που ένιωσα στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, κατά τη διάρκεια τελετής που διοργάνωσε η Ε.Ε. της Αθήνας την Τρίτη 9 Μαΐου, μια μέρα αφιερωμένη στην... Ευρώπη. Σε μια εποχή που, μερικές φορές, μοιάζει η Γιουροβίζιον ν’ αντανακλά την εικόνα μιας Ευρώπης που αγωνίζεται να υπάρξει και που, πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, έχουμε αποκάμει ν’ ακούμε τον επιθανάτιο ρόγχο της.
60 χρόνια από την υπογραφή της ιδρυτικής συνθήκης για την Ενωμένη Ευρώπη και 40 χρόνια από την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη χώρα μας, παρακολούθησα την εκδήλωση για την ημέρα τούτη στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
«Ήταν πάνω από 2.500 άτομα, κυρία Παλαιτσάκη, έτσι;» μου είπε ο οδηγός του ταξί όταν ήρθε να με πάρει μετά τη λήξη της τελετής, γι’ αυτό και το τόσο μεγάλο μποτιλιάρισμα.

Κατ’ αρχάς, πρέπει να δώσω συγχαρητήρια σε όλους όσοι προσπάθησαν να συντονίσουν και να παρουσιάσουν τη συγκεκριμένη εκδήλωση, όπως και εκείνους που σκηνοθέτησαν, μόνταραν και κατόρθωσαν το περίπου ανέφικτο. Να παρουσιάσουν τους σταθμούς των τελευταίων 60 ετών, περιλαμβάνοντας τόσο τους ηγέτες που υπήρξαν πρωτοπόροι μιας ένωσης λαών με διαφορετικές νοοτροπίες, όσο και τα μεγάλα γεγονότα που συγκλόνισαν τον πλανήτη.
Τα βίντεο, γρήγορα και κατατοπιστικά, παρουσίαζαν τους σημαντικότερους σταθμούς που καθόρισαν τις διακυμάνσεις των επιθυμιών, την ελπίδα, την ευημερία, τη χαρά, τους πανηγυρισμούς του πλήθους όταν έπεφτε το τείχος στο Βερολίνο, το καλωσόρισμα του ευρώ, τις υπέροχες προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν, έως τη ζοφερή σημερινή κατάσταση μιας κρίσης γενικευμένης, μιας κρίσης που αφορά και τη χώρα μας που όμοιά της δεν έχει υπάρξει μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σε προσωπικό επίπεδο, έβλεπα τις εικόνες στην τεράστια οθόνη του ιδρύματος και αυτομάτως η σκέψη μου ταξίδεψε στο πώς καλύψαμε δημοσιογραφικά τα γεγονότα. Έβλεπα τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να υπογράφει την ένταξη, όπου γινόμασταν το 10ο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έβλεπα να συντρίβεται το τείχος και τον κόσμο να έχει σκαρφαλώσει στην πύλη του Βραδεμβούργου, έβλεπα... και θυμόμουν βάρδιες, ώρες μοντάζ, μεταδόσεις και δηλώσεις από προσωπικότητες που δεν ζουν πια, αλλά που με τις αποφάσεις τους και τα οράματά τους συνέβαλαν... σε ποια Ευρώπη άραγε; Στην Ευρώπη, θέλω να πιστεύω, που κανένας λαός δεν πρέπει να μονοπωλεί τον «λόγο» περισσότερο από τον άλλο, στην Ευρώπη που οφείλει να δει με ψυχραιμία τις μας ενώνει και όχι τι μας χωρίζει. Είναι δυνατόν οι λαοί και οι κυβερνήσεις σήμερα ν’ αποτρέψουν τον λαϊκισμό και τις επικίνδυνες εθνικιστικές τάσεις; Είναι δυνατόν να βρεθεί μια διέξοδος, από μια περίοδο ζόφου που ο καθένας καλείται ν’ αναμετρηθεί με τα όριά του;

Θα ήθελα να επισημάνω ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος ανέβηκε πρώτος στο βήμα, ήταν εξαιρετικά σύντομος και με επικοινωνιακή δυνατότητα άριστη. Δεν χρειαζόταν καν να είσαι καθισμένος στις πρώτες σειρές για να κατανοήσουμε την αγωνία του για την αναγκαιότητα μιας σύγκλισης.
Αυτό που θέλω να μεταφέρω είναι ότι ο καθένας από τον δικό του μικρόκοσμο έχει υποστεί τα τελευταία 8 χρόνια τεράστιες απώλειες. Αυτό που αισθάνθηκα ως παρηγορητικό είναι ότι 25 υπάλληλοι με τον Πάνο Καρβούνη επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα είχαν δοκιμάσει σε πάρα πολλά επίπεδα τις ανθρώπινες αντοχές τους. Γι’ αυτό προφανώς ο ίδιος ο κύριος Καρβούνης, με αφορμή και το τέλος της θητείας του, είπε ότι «αν έχω κρατηθεί ψύχραιμος, το οφείλω στους συνεργάτες μου».

Δεν υπήρξε ούτε ένας από τους ομιλητές που να μην ανέφερε ότι οι Έλληνες έχουμε ξεπεράσει κάθε αντοχή, δεν υπήρξε ούτε ένας, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Δημήτρη Αβραμόπουλο, τον Υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Κατρούγκαλο, αλλά και τους επιτρόπους μας στην Ένωση που προηγήθηκαν τα τελευταία χρόνια, που να μη φοβήθηκε ότι φλερτάραμε με το «χάος» κάποιες στιγμές.
Η Μαρία Δαμανάκη περιέγραψε ότι μένοντας μέρες άυπνη κοιτούσε συνεχώς τη ροή των ειδήσεων, πιστεύοντας ότι σε κάθε δεύτερο του δευτερολέπτου παιζόταν η τύχη της χώρας μας.
Τις δραματικές στιγμές που έζησαν οι εμπλεκόμενοι, όπως και όλοι εμείς στα σπίτια μας, την περιέγραψε ο Πάνος Καρβούνης ως εξής αναφερόμενος στον Μάιο του 2011:

«Έξι μήνες η χώρα έβραζε. Οι Έλληνες συμπατριώτες μου είχαν φτάσει ή ξεπεράσει τα όρια αντοχής, με το ποτήρι να έχει ξεχειλίσει προ πολλού. Οι αγανακτισμένοι βγήκαν στους δρόμους τον Μάιο. Δεν έβλεπα έξω από τα παράθυρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρά μόνο διαδηλώσεις. Τον Ιούνιο η κρίση κορυφωνόταν, ο πρωθυπουργός καλούσε την αντιπολίτευση σε σύμπραξη, είχα την αίσθηση ότι το κράτος καταλύθηκε. Ένας κόμπος στον λαιμό μου φανέρωνε την εχθρότητα που αναπτυσσόταν εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα πολύ δύσκολα ξεκινούσαν. Η Ευρώπη είχε γίνει εχθρός για τόσους Έλληνες. Κι εγώ; Η ζωή ποτέ δεν είναι καθαρή στις αποφάσεις της, αλλά, παρά τη δύσκολη θέση μου, ουδέποτε οι πράξεις μου ή οι εντολές που λάμβανα ήρθαν σε σύγκρουση με τον πατριωτισμό μου. Κρατούσα το κεφάλι μου να μη σπάσει. Η κυβέρνηση έπεφτε έτσι απλά. Είχα φτάσει στην Ελλάδα για μια σύντομη αλλά δύσκολη αποστολή, η οποία εξελισσόταν σε Οδύσσεια. Μια ακόμη Οδύσσεια για την Ελλάδα. Κι ένας ακόμη Τρωικός Πόλεμος εκείνο το βράδυ της 2ας Νοεμβρίου».

Η συνάντηση του Χορστ Ράιχενμπαχ με τον Μανώλη Γλέζο

Η εμβληματική παρουσία του Μανώλη Γλέζου βρισκόταν στις πρώτες σειρές της αίθουσας, ξεχώριζε. Μαθαίνουμε, όπως τ’ αναφέρει στο λεύκωμα που έχω στα χέρια μου για τα «έργα και τις ημέρες» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 1976-2016, ότι αρκούσε μια στιγμή για να ξαναπάρουν κουράγιο όλοι οι εμπλεκόμενοι σε συνεδριάσεις που διαρκούσαν μερόνυχτα, με τις δυνάμεις τους να τους εγκαταλείπουν συχνά-πυκνά.
Ο «κακός» Γερμανός Χορστ Ράιχενμπαχ επισκέφτηκε τον Μανώλη Γλέζο στο σπίτι του δεύτερου. Έκλαιγαν και οι δύο. Έμειναν αγκαλιασμένοι για πολλή ώρα. Ο Καρβούνης με τον Γιάννη Μηλιό, που παρευρίσκονταν, ένιωσαν απέραντη αμηχανία, αλλά και καμάρι για τους δύο αυτούς άντρες που ξεπέρασαν κάθε προκατάληψη, στερεότυπο ή μισαλλοδοξία, και άφησαν τις καρδιές δύο Ευρωπαίων να μιλήσουν. Η αφιέρωση του Ράιχενμπαχ στον Μανώλη Γλέζο τα λέει όλα, αφού τον χαρακτήρισε ως τον αδελφό που δεν είχε. Οι Γερμανοί κατακτητές είχαν εκτελέσει τον Νίκο, τον μοναδικό αδελφό του Μανώλη Γλέζου, τον Μάιο του 1944:
«Dear Manolis,
»My favorite piano-cd stars with the piece “On the departure of a brother” and I think of your brother. I never had one. Thank you for our encounter Yours. Horst».

Κρίνω ότι τούτες τις ώρες, τις απολύτως οριακές για το μέλλον όλων μας, δεν πρέπει να προσθέσω κάτι ακόμη.
Συγχαρητήρια στους διοργανωτές. Συγχαρητήρια στη διευθύντρια της Λυρικής Σκηνής για την ανεπιτήδευτη ευγένειά της και στους ανθρώπους του ΥΠΕΞ για την άψογη συμπεριφορά τους.
Ένιωσα περήφανη και αισιόδοξη…