Η ανάλυση των συναισθημάτων

Τα συναισθήματά μας είναι το αποτέλεσμα της ερμηνείας που δίνει ο νους μας σε οτιδήποτε μας συμβαίνει. Κάθε γεγονός, κατάσταση ή σκέψη, δηλαδή κάθε ερέθισμα, περνάει μέσα από το «κόσκινο» των προσωπικών μας πεποιθήσεων και των κοινωνικών προγραμματισμών και παράγει ένα συναίσθημα, το οποίο με τη σειρά του προκαλεί την αντίδρασή μας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, λόγω των πεποιθήσεών μας, βλέπουμε αυτό που πιστεύουμε και όχι αυτό που υπάρχει, με αποτέλεσμα να δίνουμε στα πράγματα τη σημασία που νομίζουμε ότι έχουν.
Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι το ερέθισμα είναι η αφορμή για κάθε συναίσθημα. Η αιτία είναι η πεποίθηση. Για να απελευθερωθούμε από τα αρνητικά συναισθήματα, πρέπει να καταλάβουμε πώς δημιουργούνται, να τα αναγνωρίσουμε, να τα αποδεχτούμε και να τα μεταμορφώσουμε, ακολουθώντας τρία στάδια: αυτοπαρατήρηση, αυτοανάλυση, αυτομεταμόρφωση.

1] Πώς νιώθω; Πότε το νιώθω;

Προσπαθούμε να αναγνωρίσουμε το συναίσθημα. Οι περισσότεροι άνθρωποι, εάν ερωτηθούν, θα απαντήσουν ότι νιώθουν άσχημα, χωρίς να μπορούν να προσδιορίσουν ακριβώς τι είναι αυτό που αισθάνονται, π.χ. φόβο, απόρριψη, άγχος, απογοήτευση, στεναχώρια, θυμό, ενοχή, μίσος, αυτοαπόρριψη, πίκρα, ζήλια, ντροπή, ανασφάλεια, στέρηση, αδικία κ.λπ. Βιώνουν, δηλαδή, το αποτέλεσμα του συναισθήματος. Αφού αναγνωρίσουμε το συναίσθημα, το αποδεχόμαστε, και αποδεχόμαστε τον εαυτό μας που αισθάνεται έτσι.
Το επόμενο που ρωτάμε είναι: Πότε νιώθω έτσι; Ποιο είναι το ερέθισμα; Σε ποιες άλλες περιπτώσεις νιώθω το ίδιο συναίσθημα; Μου θυμίζει κάτι από τα παιδικά μου χρόνια;

2] Γιατί το νιώθω;

Η ερώτηση αυτή θα μας οδηγήσει σε εκείνο που πιστεύουμε σε σχέση με το ερέθισμα. Θα μας οδηγήσει, δηλαδή, στην πεποίθηση. Πίσω από κάθε αρνητικό συναίσθημα κρύβεται μια πεποίθηση, και πίσω από αυτήν ο φόβος μας για την αξία, την ασφάλεια, την ελευθερία και την απόλαυσή μας, που λέει «κινδυνεύω όταν…».
Συνήθως πίσω από κάθε θέμα που αντιμετωπίζουμε στη ζωή μας, υπάρχει στο βάθος μια κοινή ριζική πεποίθηση, που είναι ο συνδετικός κρίκος. Ας μην ξεχνάμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ταλαιπωρούνται από προσκολλήσεις και ψυχολογικές αντιστροφές.

3] Πώς αντιδρώ; Πώς θα το αλλάξω;

Αφού βρούμε τι είναι αυτό που πιστεύουμε και φοβόμαστε σε σχέση με αυτό που συμβαίνει, το οποίο μας έχει οδηγήσει και στη συγκεκριμένη αντίδραση σε αυτό το γεγονός ή σε παρόμοια ερεθίσματα, ρωτάμε τον εαυτό μας: «Είναι πραγματικά αλήθεια αυτό; Εγώ το πιστεύω ή οι άλλοι; Θέλω να το αλλάξω ή με εξυπηρετεί; Εάν θέλω να το αλλάξω, πώς μπορώ να το δω διαφορετικά; Πώς μπορώ να βρω την αντίθετη εναλλακτική πεποίθηση; Τι καλούμαι να μάθω από αυτό;»

Ας δώσουμε ένα παράδειγμα:
Η μητέρα μου κριτικάρει πάντα τις επιλογές μου. Δεν με επιβραβεύει ποτέ για ό,τι κάνω (ερέθισμα). Βιώνω απόρριψη και αποθάρρυνση (συναίσθημα), γιατί πιστεύω ότι δεν με αγαπάει και αρχίζω να αμφιβάλλω και για τις ικανότητές μου, αφού εκείνη δεν με αποδέχεται. Έκανε το ίδιο, όταν ήμουν μικρή. Δεν μου έλεγε ποτέ «μπράβο». Πώς αντιδρώ; Γίνομαι τελειομανής και εξαντλώ τον εαυτό μου, κάνοντας περισσότερα από όσα αντέχω, για να με αποδεχτεί. Η πεποίθηση σε αυτή την περίπτωση είναι «αξίζω ανάλογα με τη γνώμη των άλλων» ή «αξίζω όταν με επιβραβεύουν».
Ρωτάω λοιπόν τον εαυτό μου: Είναι πραγματικά αλήθεια αυτό; Είναι η αξία μου ένα αυξομειούμενο μέγεθος, ένα δοχείο, στο οποίο προσθέτει ή αφαιρεί κάτι η γνώμη των άλλων; Μου φαίνεται λογικό αυτό; Μάλλον όχι. Καθένας μας αξίζει όπως είναι σε αυτό το στάδιο της εξέλιξής του. Καθένας μας αξίζει ως έκφραση της θείας συνειδητότητας. Καθένας μας έχει δικαίωμα στην αγάπη, όπως ακριβώς είναι. Η εναλλακτική πεποίθηση εδώ είναι «η αξία μου είναι δεδομένη». Τι μου δείχνει η συμπεριφορά της μητέρας μου; Ότι αμφιβάλλω εγώ για τον εαυτό μου. Ποιο είναι το μάθημά μου; Να βρω την αξία μέσα μου, αντί να την αναζητώ σε εξωγενείς παράγοντες.

Να θυμάστε ότι δεν είμαστε δέσμιοι των συναισθημάτων μας. Στο χέρι μας είναι, αφού τα αποδεχτούμε, να τα αφήσουμε να διαλυθούν. Σε αυτό μας βοηθούν η αυτογνωσία και οι τεχνικές της ενεργειακής ψυχολογίας.
Μπορούμε να αλλάξουμε αυτό που πιστεύουμε και κατ’ επέκταση αυτό που αισθανόμαστε, αλλάζοντας έτσι τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε. Ελεύθερη βούληση σημαίνει αλλάζω την εσωτερική μου πραγματικότητα, ανεξαρτήτως εξωτερικών συνθηκών. Ανοίγω την πόρτα προς την ευτυχία με τα κλειδιά που μόνο εγώ κρατώ.