John Bakas: «Ο παπάς πρέπει να είναι ζητιάνος!»

Η φήμη του ιερέα John Baka είχε φτάσει σε μένα καιρό πριν έρθω στο Los Angeles. Ο καθεδρικός Ναός της Αγίας Σοφίας, ένα εμβληματικό κτίριο, καθηλώνει τον επισκέπτη. Η περιοχή όπου βρίσκεται ο Ναός δεν είναι το Beverly Hills. Αντιθέτως, είναι από τις υποβαθμισμένες τού Los Angeles. Περικυκλώνεται από μαγαζιά που ανήκουν σε φτωχούς Μεξικανούς και Κορεάτες. Στα στενά γύρω από τον Ναό, χρήστες ναρκωτικών, άστεγοι, ακρωτηριασμένοι, λαθραίοι που ελπίζουν σε μια καλύτερη ζωή εμφανίζουν την «άλλη όψη» της Πόλης των Αγγέλων.
Ο ιερέας Bakas και εγώ, μετά την κουβέντα που κάναμε στο γραφείο του και θα διαβάσετε στην συνέχεια, περπατήσαμε μαζί την διαδρομή που για εκείνον είναι ρουτίνα στην ημέρα του. Μόλις τελειώσει την λειτουργία της Κυριακής, παίρνει μεγάλες σακούλες σκουπιδιών, μια μεγάλη μακριά τσιμπίδα και βγαίνει «στην γύρα».
Ο συγκεκριμένος παπάς διαθέτει μια τόσο ιδιαίτερη προσωπικότητα, που δεν χρειάζονται περισσότερα από πέντε λεπτά για να νιώσεις ότι θέλεις αυτός ο συγκεκριμένος άνθρωπος να γίνει «κολλητός σου».

Κρατούσα την σακούλα από την μία άκρη και περπατούσα δίπλα του, ενώ εκείνος μάζευε από τον δρόμο κουτιά, γόπες, σύριγγες, κουρέλια, βρωμερά απομεινάρια φαγητών και περιττώματα κάθε είδους. Χαιρετούσε όλους τους Μεξικάνους που έβγαιναν από τα μαγαζιά-παράγκες για να του μιλήσουν (τα ισπανικά του είναι άψογα). Προφανώς, γνωρίζοντας ότι ο παπάς εκτελεί και χρέη «σκουπιδιάρη», με ευχαρίστηση μεγάλη έβλεπαν εμένα κι εκείνον να καθαρίζουμε τα βρωμερά λούκια των δρόμων.

Κάποια στιγμή, είδα έναν έγχρωμο ποδηλάτη να κλαίει χτυπώντας το κεφάλι του σε μια σιδερένια γκαραζόπορτα. Από την μέση και πάνω γυμνός, με τον ιδρώτα να κυλάει, ξυπόλητος, με πατούσες που ήταν πιο τραχιές από την άσφαλτο.

«Μη δίνεις σημασία… έχει πάρει ναρκωτικά. Πιο παλιά, που τα πουλούσανε λαθραία γύρω-γύρω από την εκκλησία, ήταν πιο τραγικά τα πράγματα. Τους χάλασα την πιάτσα και με πυροβόλησαν. Δεν καταλαβαίνω όμως εγώ από αυτά. Κοίταξέ τον και σκέψου ότι κάποτε και αυτός υπήρξε μωρό που μια μάνα τον έφερε στον κόσμο. Επιλογή είναι, χρυσό μου, όμως το πώς θα ζήσουμε. Εγώ μεγάλωσα με γονείς φτωχούς. Ο πατέρας μου καθάριζε αποχωρητήρια και η μάνα μου ήταν σερβιτόρα. Παντρεύτηκα στα είκοσι, έχω τέσσερα παιδιά και πέντε εγγόνια, αλλά την δουλειά δεν την φοβήθηκα ποτέ. Όποιος θέλει να δουλέψει βρίσκει. Όποιος δεν θέλει να δουλέψει θα υποστεί τις συνέπειες», μου εξήγησε.

Από την μία οι θρήνοι του ανθρώπου-απομεινάρι, και από την άλλη η κορμοστασιά του παπά, σε συνδυασμό με την ζέστη του καλοκαιριάτικου μεσημεριού, τους Μεξικάνους ολόγυρα, το κήρυγμα που ακουγόταν από την Ευαγγελική Εκκλησία, και την τσίκνα που μπερδευόταν με μυρωδιές φαγητών και δυσωδία απλυσιάς… μ’ έκαναν ν’ ακολουθώ σαν υποτακτική τα σταθερά βήματα του ιερέα, νιώθοντας από την μία απίστευτη ασφάλεια δίπλα του, και από την άλλη απίστευτη έκπληξη με τον εαυτό μου, που χωρίς δεύτερη σκέψη έκανα μαζί του μια από τις πιο ελεεινές δουλειές. Μαζεύαμε εκείνος και εγώ όλα τα σκουπίδια μιας γειτονιάς που άνθρωποι και χώροι ήταν μόνο ρυπαροί.
Νόμιζα ότι πρωταγωνιστούσα σε ταινία… Η συνεργάτιδά μου, η Ζωή Πάλα, με το κινητό της τραβούσε φωτογραφίες από αυτό το πρωτόγνωρο και για εκείνη θέαμα. Ο ιερέας, με μια εξαίσια πραγματικά φωνή, σιγοτραγουδούσε παλιά ελληνικά τραγούδια, ενώ ένιωθα την μυρωδιά καθαριότητας από τα πεντακάθαρα ρούχα του την στιγμή που όλα γύρω μου δήλωναν παρακμή!

Η «βόλτα» αποκομιδής των σκουπιδιών του δρόμου κράτησε περίπου μία ώρα… Όταν ήρθε η στιγμή να τον αποχαιρετήσω, του είπα εντελώς αυθόρμητα: «Θέλω να είμαι φίλη σου, μπορώ να σ’ αγκαλιάσω και να σου δώσω φιλί;» Μου έδωσε μια μεγάλη αγκαλιά και υποσχεθήκαμε μια νέα συνάντηση.

Οι απόψεις του για τους Έλληνες του κόσμου, για τους κατοίκους της Ελλάδας, το μήνυμά του στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και οι δηλώσεις για τους αρχιερείς που μπορεί να… σοκάρουν!

Μετά την λειτουργία σ’ έναν ναό που η λαμπρότητά του, η διακόσμηση και οι χώροι του έχουν δημιουργηθεί από δωρεές επιφανών, με κορυφαίους την οικογένεια Huffington, τον Tom Hanks και την σύζυγό του, αμερικανικές επιχειρήσεις κολοσσούς και κάποιους Έλληνες δεύτερης ή τρίτης γενιάς, με προσκάλεσε στο γραφείο του για την συνέντευξη.

Μας ρώτησε αν θέλουμε καφέ και μπισκότα. Δεχθήκαμε με χαρά τον καφέ, αρνηθήκαμε τα μπισκότα, γιατί με την Ζωή είμαστε σε δίαιτα, και… το κινητό ξεκίνησε να «γράφει».

Τον ρωτάω πόσα χρόνια λειτουργεί στον συγκεκριμένο «χολιγουντιανής λάμψης Ναό», πώς ξεκίνησε να θέλει να γίνει παπάς και πώς θα ήθελε βάσει πρωτοκόλλου να τον αποκαλώ.

«Οι περισσότεροι με αποκαλούν “Father”. Aν αναφέρεσαι σε τίτλους όπως “Πανοσιολογιότατε…”, εσύ, όταν με βλέπεις, να μου λες απλά “Hey John”. Κοίταξε, ο ελληνισμός στο West δεν είχε και δεν έχει σχέση με τους Έλληνες της Νέας Υόρκης, του Καναδά, της Αυστραλίας. Εδώ ξεκίνησαν να έρχονται οι πολύ φτωχοί Έλληνες. Ταξίδευαν μήνες. Τους περίμενε η έρημος, γελάδια και άλογα. Για την θρησκεία και τότε και σήμερα πολλοί δεν ξέρουν τίποτα. Πήγαινε ο κόσμος ν’ ακούσει λειτουργία, ακούει να ψέλνουν οι ιερείς και οι ψαλτάδες σε γλώσσα που δεν την καταλαβαίνουν, βλέπουν και έναν παπά ντυμένο με άμφια ν’ ανεβοκατεβάζει ένα “νταραβέρι” με κουδουνάκια… και όταν ρωτάει ένα παιδί ή ένας νέος άνθρωπος “τι είναι όλα αυτά;” οι μεγαλύτεροι απαντάνε: “Ο Θεός είναι καλός, είναι πολύ καλό αυτό που ακούς, μην μιλάς και άκου, κάνε τον σταυρό σου και φίλα τους σταυρούς”.

»Αυτό σημαίνει απόλυτη άγνοια για την θρησκεία μας. Οι πρώτοι Έλληνες εδώ το μόνο που ήθελαν, λοιπόν, ήταν να μαζέψουν λεφτά και να γυρίσουν πίσω ν’ ανοίξουν καφενείο ή μπακάλικο στο χωριό τους.
»Οι Έλληνες δεν ξέρουμε την θεολογία μας. Ξέρουμε γιατί υπάρχουν εικόνες; »Λέμε: “Πιστεύω σε μια Καθολική και Αποστολική Εκκλησία”. Τι σημαίνει αυτό; »Αυτά τα επισημαίνω για να ξεκινήσουμε από τις στοιχειώδεις γνώσεις που δεν υπάρχουν. Όταν το 85% εκείνων που πηγαίνουν στις εκκλησίες δεν καταλαβαίνουν πoιο είναι το μήνυμα του Ευαγγελίου, δεν ξέρουν οι δικοί του να του απαντήσουν. Ξέρουν απλώς να του πουν ότι είναι “καλό”.
»Οι παπάδες πρέπει: α) να είμαστε ζητιάνοι, β) να είμαστε στην γύρα για να καταλαβαίνουμε πώς θα διαμορφώσουμε τα κηρύγματά μας, και γ) –αυτό κάνω εγώ– στα φεστιβάλ που διοργανώνουμε να πω και τα “ώπα” γιατί τραγουδάω στο μικρόφωνο ελληνικά αγαπημένα τραγούδια, αλλά να πω και το “αμήν”.
»Την εκκλησία εδώ την θέλω όχι “ελληνική”, την θέλω για όλο τον κόσμο. Το 85% των γάμων που κάνουμε είναι μικτοί. Εμένα μ’ ενδιαφέρει να παντρέψω την Σαρλότ με τον Γιάννη, και να κάνω την Σαρλότ να έρχεται εδώ και να χαίρεται. Γύρω από τον ναό μας υπάρχουν χώροι που φιλοξενούν 25 διαφορετικά δόγματα. O στόχος μου ήταν να τους φέρω όλους εδώ και να μαθαίνουν το πραγματικό μήνυμα που έστελναν οι Απόστολοι, ο Χριστός και τα ιερά μας βιβλία. Ο Θεός είναι θεός αγάπης, δεν τιμωρεί, δεν γεμίζει ενοχές τον κόσμο, ο Χριστός και οι Απόστολοι μιλούσανε, δεν ψέλνανε…»

Τον παρατηρώ και βλέπω ότι διαθέτει λάμψη, επικοινωνιακό χάρισμα, αλλά και μια φυσική εικόνα που θα μπορούσε εύκολα να πρωταγωνιστήσει σε ταινία. Εξαιρετικά περιποιημένα γένια, γκρίζα καλοχτενισμένα μαλλιά, μανικετόκουμπα εξαιρετικής αισθητικής και έναν λόγο αντίστοιχο μ’ αυτόν που υιοθετούμε στην παρέα.

«Δεν φοβηθήκατε ότι, με το στυλ σας, τον τρόπο ζωής σας και τα όσα υποστηρίζετε, θα μπορούσατε να θεωρηθείτε επικίνδυνος για τα στερεότυπα που χαρακτηρίζουν την κλασσική εικόνα του ιερέα;»

«Θα σου εξηγήσω αμέσως. Είχε έρθει πριν από καιρό ένας Μοναχός από το Άγιο Όρος. Είχε μια γενειάδα μέχρι την κοιλιά και ήταν άπλυτος για δυο μήνες. Του έδωσα άμφια δικά μου να λειτουργήσει και μετά τα πήγα κατευθείαν στο καθαριστήριο. Ποιος είπε ότι ο παππάς πρέπει να είναι βρώμικος και άπλυτος; Ένας ιερέας από την Αυστραλία ήρθε και μου είπε ότι εκεί έχει χαθεί μια ολόκληρη γενιά… Ο παπάς, να το καταλάβουμε καλά, δεν μετράει από τα καλυμμαύχια, τα ράσα, τις μήτρες και τα εγκόλπια. Φορούσε ο Χριστός τέτοια; Όχι! Ή μήπως είχε ένα μάτσο κομποσκοίνια και μοίραζε; Ο παπάς είναι Άνθρωπος. Ο παπάς είναι δούλος για τους πιστούς. Ο παπάς μπορεί να μην κυκλοφορεί με σορτς, αλλά όταν “σκάει ο διάολος από την ζέστη” δεν μπορεί να λιώνει κάτω από τα ράσα στον ιδρώτα… γιατί έτσι! Αυτά είναι ανοησίες.
»Εγώ σ’ τα λέω αυτά γιατί δεν έχω την ανάγκη κανενός. Ήρθα πριν από 22 χρόνια εδώ και έγινα ζητιάνος. Ο παπάς πρέπει να είναι ζητιάνος. Ζήτησα τα πάντα από τον κόσμο. Δεν περίμενα την Αρχιεπισκοπή ούτε κανέναν. Γι’ αυτό και θέλω απόλυτο διαχωρισμό της Εκκλησίας και του Κράτους. Όταν ο παπάς ξέρει ότι θα πληρωθεί τον μισθό του, κάνει διεκπεραίωση. Ο παπάς πρέπει να ζητάει από ιδιώτες. Θέλω να μου πεις πώς νιώθει ο οποιοσδήποτε που πιστεύει και καλεί παπά να διαβάσει ευχέλαιο στο σπίτι του, τρισάγιο στον τάφο ή να κάνει αγιασμό... Ο παπάς τα λέει γρήγορα για να προλάβει να πάει και αλλού, να πάρει τον μισθό του, να πάρει και το φακελάκι με τα λεφτά και να φύγει, να κάνει το ίδιο παρακάτω... Αυτό λέγεται παπάς;
»Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα δεν συμβαίνει εδώ! Δεν περιμένω ούτε από το κράτος, ούτε από την Αρχιεπισκοπή. Όλα όσα βλέπεις είναι γιατί οι ξένοι πίστεψαν και στήριξαν. Δεν είμαι δημόσιος υπάλληλος και δεν θα γίνω ποτέ. Αν θέλεις να έχεις εκκλησία, πρέπει να προσφέρεις. Δεν έχω απαίτηση από κανέναν Τραμπ να μου βρει το μεροκάματο. Το χρέος μας δεν τελειώνει όταν ολοκληρώνεται η λειτουργία. Να υιοθετήσουν όλοι οι ιερείς τα λόγια του Αποστόλου Παύλου. Εάν ο ιερέας δεν ζητάει… τελείωσε η Εκκλησία».

«Ποιοι σας στήριξαν για να δημιουργήσετε όλα αυτά;»

«Κατ’ αρχάς, να σου πω ότι λέμε ότι έχουμε Ορθοδοξία, αλλά δεν διαθέτουμε Ορθοπραξία. Πιστεύετε, και έτσι είναι, ότι υπάρχουν πολλοί πλούσιοι Έλληνες στην Αμερική. Ρωτώ λοιπόν: Πού είναι τα νοσοκομεία μας, πού είναι τα γηροκομεία μας, πού είναι τα αθλητικά κέντρα, πού είναι τα πανεπιστήμια; Αυτή είναι η μεγάλη μας διαφορά με τους Εβραίους που έχουν οργάνωση.
»Οι Έλληνες φύγανε από την πατρίδα όχι γιατί τους κυνηγούσε κάποιος, αλλά για να βρουν καλύτερη ζωή και χρήματα. Όταν τα απέκτησαν και όσα απέκτησαν τους κάνουν να ζουν με το “σύνδρομο του φτωχού”. Φτωχοί έφευγαν από την Ελλάδα. Δεν έφευγαν οι γιατροί, οι δικηγόροι, οι μηχανικοί. Σήμερα θα δεις Έλληνες πάρα πολύ πλούσιους να βάζουν ένα δολάριο στον δίσκο. Οι Εβραίοι έχουν εντελώς διαφορετική νοοτροπία, έχουν απόλυτη οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη. Γι’ αυτό και έχουν ιδρύσει τα καλύτερα νοσοκομεία - γηροκομεία - ιδρύματα».

«Τα όσα γίνονται στην Ελλάδα σάς στεναχωρούν, σας θυμώνουν μήπως;»

«Αυτά τα ακούμε χρόνια και μας έχουν κουράσει πολύ. Θα σου πω την δική μου νοοτροπία:
»1] Αν ήμουν πρωθυπουργός της Ελλάδας, θα έστελνα τα καλύτερά μου στελέχη στο Ισραήλ (δεν θέλω ν’ ανοίξω το πολιτικό ζήτημα, το φέρνω ως παράδειγμα) και θα τους παρότρυνα να μάθουν πώς, ενώ βρήκαν μια άγονη περιοχή με έρημο, κατάφεραν να την κάνουν παράδεισο και ν’ αναπτύξουν βαριά βιομηχανία.
»2] Οι Έλληνες, εξαιτίας των 400 χρόνων που έζησαν με τους Τούρκους, υιοθέτησαν την κουτοπονηριά του Τούρκου. Είναι καιρός να καταστρέψουμε το “μουσουλμανικό μικρόβιο”. Κάποτε έβαζαν οι Έλληνες χρυσά δόντια και άφηναν μεγάλο το νύχι του χεριού τους, για να δείχνουν ότι δεν ασχολούνται με δουλειές στην γη και ότι έχουν χρήματα. Ξέχασαν τι δημιούργησαν οι Έλληνες πριν από την Τουρκοκρατία και έχουν υιοθετήσει μέχρι σήμερα την πονηριά τους. Να σταματήσουμε να λέμε ότι για όλα τα κακά που συμβαίνουν φταίνε οι Εβραίοι, οι Αμερικανοί, οι Γερμανοί, οι Ρώσοι. Να πάρουμε την ζωή στα χέρια μας. Είναι εξωφρενικό να δουλεύουν μόνο Αλβανοί, Πολωνοί, Ρώσοι, Γεωργιανοί στα κτήματα, στα μαγαζιά τα ελληνικά, και οι Έλληνες να θέλουν να περνάνε την ώρα τους στα καφενεία μ’ ένα κινητό και με 10 ευρώ που πήραν χαρτζιλίκι από τον πατέρα τους. Αυτή ήταν και η νοοτροπία του προπατορικού αμαρτήματος. Ο Αδάμ έριξε την επιλογή την δική του στην Εύα… Υπάρχει το “θέλω”. Δεν είναι ντροπή να καθαρίσεις αποχωρητήρια, δεν είναι ντροπή καμία δουλειά όταν θέλεις να δουλέψεις. Απλά πολλοί Έλληνες θέλουν το εύκολο και γρήγορο χρήμα, χωρίς κόπο.
»3] Οι αρχιερείς πάλι, όταν εμφανίζονται παχύσαρκοι να λειτουργούν και να κηρύσσουν την νηστεία… Πώς να πείσουν; Νηστεία, χρυσό μου, δεν σημαίνει αντικαθιστώ δυο κιλά κρέας με δυο κιλά αστακούς και ψάρια. Νηστεία σημαίνει απέχω από την τροφή. Τώρα, αν περισσέψουν μερικά δολάρια, ας τα δώσω σ’ έναν που δεν έχει να φάει».

«Δεν φοβάστε ότι, με όλα αυτά που υιοθετείτε ως τρόπο ζωής, μπορεί να ενοχλήσετε;»

«Ποιους να ενοχλήσω; Τους δεσποτάδες; Ας με αλλάξουνε. Εγώ θα στεναχωρηθώ γι’ αυτόν που θ’ αναλάβει μετά από μένα. Εγώ ξέρω να επιβιώνω. Είμαι και καθηγητής Θεολογίας, αλλά ξέρω να σκάβω και καλά. Χρησιμοποιώ για τις μετακινήσεις μου ένα Toyota και έχω αδυναμία στις Harley. Το αυτοκίνητό μου θα με πάει εκεί που με πάει και η Mercedes. Με τους φίλους μου που έχουν Harley κάνουμε εκδρομές, και εκεί ανακατεύομαι με τον κόσμο να μάθω τι θέλουν για να τα χρησιμοποιήσω στα κηρύγματά μου».

«Το τελευταίο σας μήνυμα στους Έλληνες;»

«Παιδιά, ΗΜΑΡΤΟΝ!!! Τα πολλά προβλήματα εμείς τα δημιουργήσαμε. Παντού δουλεύουν –και στην Ελλάδα– ξένοι, στα κομμωτήρια, στα νυχάδικα, στις ταβέρνες, στα χωράφια, στην οικοδομή, στα καράβια. Κάποτε όλα τα πληρώματα ήταν Έλληνες. Τώρα είναι Κινέζοι και Κορεάτες. Πρέπει ν’ αλλάξουμε νοοτροπία!»

Όπως καταλαβαίνετε, θα μπορούσα να μείνω να τον ακούω με τις ώρες, γιατί οι αντιλήψεις του για τους ιερείς, για την σχέση Κράτους - Εκκλησίας και για το ποιος ευθύνεται για την σημερινή μας κατάσταση με κάλυπταν κάτι περισσότερο από απόλυτα.

Στο φινάλε της κουβέντας μας, και πριν ξεκινήσω να τον συντροφεύσω στον ρόλο που υπηρετεί κάθε μέρα, αυτόν του «σκουπιδιάρη της γειτονιάς», μου είπε ότι τον Οκτώβρη που θα έρθει η Μαρινέλλα εδώ την περιμένει στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας να την γνωρίσει. Του υποσχέθηκα ότι θα το μεταφέρω.

Πριν γράψω την τελευταία πρόταση, θέλω να ευχαριστήσω το Σύμπαν που, εξαιτίας της επιμονής μου να συναντάω και να γνωρίζω ανθρώπους, διασταυρώθηκα και με τον περίφημο πατέρα Baka που, με την ίδια άνεση που οδηγεί την Harley, μαζεύει σε μαύρες σακούλες τα περιττώματα μιας περιοχής που μοιάζει να καλύπτει όλων των ειδών τις μολυσματικές ασθένειες.