ΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ

 και δεν αποτελεί απλά ένα χριστιανικό έθιμο. Ο συνδυασμός της ανθρώπινης ολιγοφαγίας, με την απαραίτητη ξεκούραση που χρειάζεται αποτελεί για κάποιους μία οικολογική προσέγγιση της ζωής και του κόσμου γύρω μας. Τόσο η μείωση των ζωικών τροφών όσο και η χορτοφαγία αναφέρονται και σε αρχαιοελληνικά ιατρικά κείμενα, στις αριστοφανικές κωμωδίες και στα πολεμικά έπη.

«Λίγα γραμμάρια» ιστορίας

Είναι γνωστό και ιστορικά καταγεγραμμένο ότι πριν από τις πολεμικές συρράξεις οι Λακεδαιμόνιοι, και αργότερα οι Ρωμαίοι, νήστευαν για να τονώσουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα και να προετοιμαστούν για τις κακουχίες που θα ακολουθούσαν, όπως εξάλλου και πριν από τις τελετουργίες τους οι βραχμάνοι ιερείς στην Ινδία. Ο Πυθαγόρας και οι σπουδαστές της σχολής του απείχαν από ορισμένες τροφές, για να έχουν διαυγή σκέψη. Η νηστεία, όπως τη γνωρίζουμε και την εφαρμόζουμε σήμερα στον χριστιανικό κόσμο, καταγράφηκε ως πρακτική γύρω στον δέκατο αιώνα.

Η νηστεία αποτελεί στοιχεία και της καθολικού τρόπου ζωής μόνος ως προς το κρέας όμως και δεν αφορά τα γαλοκτομικά προϊόντα. Στην ελληνική περίπτωση όμως υπάρχει μια ιδιαιτερότητα. Ένας διαφορετικός τρόπος γαστρονομικής προσέγγισης και διατροφής χαρακτηρίζει τις συγκεκριμένες περιόδους, τόσο στο σπίτι όσο και στις ταβέρνες και στα εστιατόρια. Βέβαια η τελευταία παρατήρηση αφορά στιγμές κανονικότητας, καθώς το Lock-down έχει βάλει «λουκέτο» στην εστίαση.

Οι σημαντικότερες νηστείες της Εκκλησίας είναι πριν από τα Χριστούγεννα και πριν από το Πάσχα, όπως και οι πρώτες δύο εβδομάδες πριν από τον Δεκαπενταύγουστο, τη γιορτή της Παναγιάς. Οι πιστοί που τηρούν κατά γράμμα «τον χριστιανικό νόμο» νηστεύουν κάθε Τετάρτη και Παρασκευή καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς, απέχουν από τα ζωικά και γαλακτοκομικά προϊόντα, συνήθεια που μπήκε στα χριστιανικά σπίτια.

Προσοχή στις θερμίδες!

Χόρτα: Η ελληνική χλωρίδα είναι μία από τις πλουσιότερες βιοποικιλότητες παγκοσμίως, με πολλά βρώσιμα άγρια χόρτα , αρωματικά και βότανα.

Τα λαδερά, τα γιαχνιστά, τα τηγανητά λαχανικά με τραγανό κουρκούτι, οι ταραμοσαλάτες και οι μελιτζανοσαλάτες ή πιπεροσαλάτες, τα όσπρια, τα ριζότο με μανιτάρια ή άγρια σπαράγγια αλλά και τα γιουβέτσια με κριθαράκι και ντοματούλα, τα άγρια χόρτα, βραστά ή γιαχνιστά με ντοματούλα, οι εξαιρετικές μακαρονάδες με μαλάκια, οι χορτόπιτες με τα πολλά μυρωδικά που αφθονούν την άνοιξη και τα μαλάκια, όλα αυτά βρίσκονται στις δόξες τους και μαγειρεύονται νόστιμα και διαφορετικά σε κάθε περιοχή της χώρας, ενώ συνοδεύονται από μία μεγάλη και γευστική φρατζόλα ψωμί.

Τα γλυκά στις νηστείες δεν έχουν αυγά και βούτυρο, αλλά υπερέχουν σε ζάχαρη, για να διευκολύνουν όσους νηστεύουν να αντέξουν μέχρι την Κυριακή του Πάσχα και το σουβλιστό αρνί, δηλαδή το τέλος της νηστείας. Μόνη εξαίρεση ιχθυοφαγίας είναι ο μπακαλιάρος της 25ης Μαρτίου, μια καλοδεχούμενη εξαίρεση και ένα ανακουφιστικό διατροφικό διάλειμμα, αφού το τηγανητό ψάρι είναι νόστιμο, όπως και η σκορδαλιά που το συνοδεύει. Η Καθαρά Δευτέρα είναι η αρχή της νηστείας, με ένα τραπέζι που τα καλούδια του ικανοποιούν και τον πιο φανατικό κρεατοφάγο!

Νηστεία και νοστιμιά πάνε παρέα…

Σκόρδα και σχοινόπρασο, αρωματικά, πίκλες, μπόλικο ελαιόλαδο, έντονο ξίδι, πολλά μπαχαρικά, μα και πολύ… τηγάνι νοστιμίζουν τα χορτοφαγικά φαγητά. Οι ξηροί καρποί, το ψωμί και τα όσπρια μάς στηλώνουν και μας εξασφαλίζουν τις πρωτεΐνες που αλλιώς θα παίρναμε από το κρέας, τα αυγά και τα ψάρια.

Αν ξαναδιαβάσετε τη λίστα αυτή, θα διαπιστώσετε δύο πράγματα: άλλο νηστεία και άλλο δίαιτα (δεν είναι καθόλου σπάνιο να παχύνουμε όσο νηστεύουμε, μόνο το ψωμί στις ωραίες σάλτσες των λαδερών αρκεί, όπως και η περισσότερη ποσότητα, για να χορτάσουμε!) πρώτον και, δεύτερον, η χορτοφαγική και vegan διατροφή έχουν πολλές ομοιότητες με τη νηστεία.

Το σπιτικό μαγείρεμα, που προϋποθέτει και τις χρονοβόρες αγορές αλλά και το κοπιαστικό καθάρισμα μετά την προετοιμασία κάθε γεύματος, βοηθάει περισσότερο ίσως τη μεθοδικότητα και την προσήλωση που απαιτεί η πρακτική της νηστείας. Προσοχή στις θερμίδες μόνο: είτε μαγειρέψετε σπίτι είτε παραγγείλετε!

Μήπως, τελικά, η νηστεία, όπως τη σχεδίασαν οι χριστιανικές Σύνοδοι δέκα αιώνες πριν, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ευκαιρία να αναθεωρήσει τη διατροφή του ο σύγχρονος καταναλωτής; Μια ευκαιρία για μαγειρική εξάσκηση με φαντασία; Ένας νόστιμος και υγιεινός τρόπος για να γνωρίσουμε την ελληνική πατροπαράδοτη κουζίνα, που είναι γεμάτη με νόστιμα χορτοφαγικά φαγητά και έξυπνες διατροφικές ιδέες, χωρίς κρέας ή γαλακτοκομικά; Να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα μυρωδικά και τα βότανά μας; Να διδάξουμε στους νέους και στα παιδιά τα οφέλη που προσφέρουν στην υγεία το διάλειμμα από τις ζωικές τροφές και η ισορροπημένη διατροφή;

Η Πάολα Ψαρρού, συγγραφέας του ενδιαφέροντος βιβλίου «Τα μήλα του μάγειρα» (βιβλίο απαραίτητο για τη βιβλιοθήκη όσων θέλουν να εμπνευστούν από την καθαρά χορτοφαγική μοναστηριακή κουζίνα, μια και οι μοναχοί δεν τρώνε κρέας ποτέ) αναφέρεται πολύ όμορφα στη νηστεία ως μια ευκαιρία για όλους όσοι θέλουν να προσδιοριστούν μαγειρικά αλλά και φιλοσοφικά: «… Αν μιλάμε για τα μαγειρικά και όχι για τα πνευματικά οφέλη της νηστείας, θα ήθελα να μεταφέρω κάτι που για εμένα, τουλάχιστον, είναι σημαντικό: η κατανόηση της νηστείας και του ετήσιου κύκλου της εκκλησιαστικής ζωής δίνει ουσία και νόημα στην καθημερινή μαγειρική. Βοηθάει στο να ξεχωρίζουν οι μέρες, τα φαγητά, τα υλικά. Δημιουργεί μικρές οικογενειακές παραδόσεις και χτίζει αναμνήσεις για τα παιδιά που, μεγαλώνοντας, θα βρουν εκεί το στήριγμά τους. Δεν είναι όλα ίδια, όλα ένας χυλός, όπου τίποτα δεν ξεχωρίζει. Ακόμα και οι μικροί περιορισμοί που θέτει κανείς στον εαυτό του μαγειρεύοντας, μια κάποια πειθαρχία δηλαδή, σε μια εποχή όπου όλα επιτρέπονται και τίποτα δεν πειράζει, βοηθούν. Και αυτό με τη σειρά αποτελεί ένα μικρό βήμα για να μπορεί να ζει κανείς με αρμονία και ισορροπία όλες τις πτυχές της ζωής». Όσον αφορά τις καταβολές της νηστείας η κυρία Ψαρρού λέει: «Η χριστιανική εκκλησία θεωρεί πως η παράδοση της νηστείας ξεκινάει πολύ πριν τον 10ο αιώνα από τους ίδιους τους Αποστόλους και στη συνέχεια από την Α' Οικουμενική Σύνοδο, δηλαδή από την ίδρυσή της ουσιαστικά, ειδικά για τις ημέρες των Παθών και για την περίοδο πριν το Πάσχα».