ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΡΟΝΟΙΟΥ

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ολοκληρωμένο, ικανό να μονομαχεί με σχεδόν κάθε μικρόβιο που συναντά. Πλέον, ένα χρόνο με την πανδημία του COVID-19, το ανοσοποιητικό μας σύστημα αντιμετωπίζει μια νέα πρόκληση. Οι νέες μεταλλάξεις του κορονοϊού έχουν την ικανότητα να κάνουν τον ιό πολύ πιο εύκολο στη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο και να αποτρέπουν ορισμένα από τα αντισώματα που έχει κατακτήσει ο οργανισμός. Η προστασία που προσφέρουν τα εμβόλια φαίνεται να είναι εκτεθειμένη. Οι ιοί εξελίσσονται γρήγορα - γρηγορότερα από ό, τι οι άνθρωποι.

Το ανοσοποιητικό σύστημα δεν είναι καταδικασμένο σε αυτό το ατέρμονο φράγμα μεταλλάξεων. Για κάθε κόλπο που παίζει ο ιός, το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να έχει εξίσου εντυπωσιακή ευελιξία. Τα εμβόλια παραμένουν ουσιαστικός σύμμαχος, θωρακίζοντας το σώμα πριν συναντήσει τον ιό και παρόλο που οι μεταλλάξεις έχουν δημιουργήσει κενά σε αυτήν την αλυσίδα, η ευελιξία του οργανισμού μπορεί τουλάχιστον να κερδίσει λίγο χρόνο μέχρι την επίσκεψη του ιού.

«Ναι, πρέπει να μας ανησυχεί», δήλωσε στο The Atlantic ο Αλί Έλεμπεντι, ανοσολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις. «Αλλά νομίζω ότι πρέπει επίσης να είμαστε αισιόδοξοι».

Όταν το σώμα μας εντοπίσει κάποια μόλυνση, οι πρώτοι ανταποκριτές του σώματος - τα λιγότερο εξειδικευμένα κύτταρα του έμφυτου ανοσοποιητικού συστήματος - σπεύδουν να την αντιμετωπίσουν. Αυτά τα κύτταρα συλλέγουν επίσης πληροφορίες σχετικά με τον εισβολέα και τις μεταφέρουν στους λεμφαδένες, όπου υπάρχουν πληθώρα από κομμάτια του παθογόνου μπροστά από τους μακροπρόθεσμους υπερασπιστές του σώματος, τα κύτταρα του προσαρμοστικού ανοσοποιητικού συστήματος.

Μεταξύ αυτών των προσαρμοστικών κυττάρων είναι τα κύτταρα Β, που δουλειά τους είναι το καθένα για να αναγνωρίσει ένα διαφορετικό κομμάτι ξένης ύλης. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους, μεμονωμένα κύτταρα Β θα αναμιγνύουν και θα ταιριάζουν με τμήματα γονιδίων που κωδικοποιούν αντισώματα, δημιουργώντας δισεκατομμύρια ή τρισεκατομμύρια μοναδικούς συνδυασμούς. Το αποτέλεσμα είναι ένα πλήθος μορίων σχήματος Υ που μπορούν συλλογικά «να ανταποκριθούν σε ξένα παθογόνα που βλέπουν», λέει ο Kim Jacobson, ένας ανοσολόγος στο Πανεπιστήμιο Monash της Αυστραλίας. Η εστίαση αυτών των αντισωμάτων είναι τόσο έντονη που μπορούν να διακρίνουν ακόμη και τις μεμονωμένες άκρες και τις σχισμές της επιφάνειας ενός ιού.

Η μεγάλη πλειοψηφία των κυττάρων Β δεν θα ενεργοποιηθεί από τα στελέχη του ιού κατά τη διάρκεια μιας μόλυνσης. Μερικά θα μετατραπούν αμέσως σε «εργοστάσια» αντισωμάτων, αντλώντας σβώλους μορίων σχήματος Υ για να εκτελέσουν ταχείες ιογενείς παρεμβολές. Άλλα, ωστόσο, θα παραμείνουν στους λεμφαδένες για περαιτέρω μελέτη του ιού.

Εδώ θα χωριστούν σε περισσότερα κύτταρα Β, εισάγοντας σκόπιμα λάθη στον γενετικό τους κώδικα. Εάν η αρχική γενετική αναταραχή δημιούργησε αντισώματα που ήταν έτοιμα να πάρουν κάθε είδους παθογόνα, αυτά τα τυχαία αλλά πιο λεπτά έχουν την πιθανότητα να ενισχύσουν την ικανότητα εξάλειψης του συγκεκριμένου ιού. Όταν ένας ιός έχει εγκαταλείψει το σώμα, τα αντισώματα που παράγονται εναντίον του είναι, κατά μέσο όρο, πιο ακριβή και ισχυρά.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα στο περιοδικό Nature, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα αντισώματα όσων είχαν νοσήσει με COVID-19 συνέχιζαν να ενισχύουν την πρόσφυση τους στον κορονοϊό για αρκετούς μήνες. «Με την πάροδο του χρόνου, τα αντισώματά μας γίνονται καλύτερα», είπε ο Ellebedy.

Μετά την πλήρη υποχώρηση της λοίμωξης, τα περισσότερα από τα κύτταρα Β που συγκεντρώθηκαν στο προσκήνιο θα πεθάνουν. Όμως, μερικά βρίσκονται στο μυελό των οστών, δημιουργώντας μικρές ποσότητες αντισωμάτων. Άλλα - τα λεγόμενα υπομνήματα μνήμης - θα παρασύρονται σε όλο το σώμα, σαρώνοντας το αίμα και τους ιστούς για ίχνη του ιού. Αυτά τα κύτταρα μνήμης B μπορούν να αρχίσουν αμέσως να αντλούν αντισώματα.

Τα αντισώματα, που είναι πρωτεΐνες στο αίμα, είναι εύκολο να συλλεχθούν και να μετρηθούν. Μερικές φορές είναι αρκετά ισχυρά ώστε να προκαλέσουν έναν ιό πριν να έχει την ευκαιρία να εισέλθει στον οργανισμό. Αλλά δεν θα μπορούσαν να παραχθούν αντισώματα χωρίς τη βοήθεια των κυττάρων Τ.

Τα κύτταρα Τ είναι ικανά να αναγνωρίζουν τα μολυσμένα από ιό κύτταρα και να τα αναγκάζουν να αυτοκαταστρέφονται. Είναι κολλημένα με τους αισθητήρες παθογόνων με τους οποίους γεννιούνται. Όπως τα κύτταρα Β, έτσι και τα κύτταρα Τ είναι ικανά να θυμούνται παλιές παθογονικές συναντήσεις.

Όταν οι ιοί υφίστανται σημαντική μετάλλαξη, μπορεί να διαταράξουν αυτήν την επαναληπτική διαδικασία. Είναι ένα μεγάλο μέρος του λόγου για τον οποίο τα εμβόλια γρίπης πρέπει να ενημερώνονται κάθε χρόνο.

«Προσπαθούμε πάντα να αντιμετωπίσουμε τον ιό», δήλωσε ο David Masopust, ένας ανοσολόγος στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα. Όμως, οι κορονοϊοί μεταλλάσσονται πολύ πιο αργά από ό, τι οι ιοί της γρίπης. Τα κύτταρα Β και τα κύτταρα Τ αναπτύσσουν τόσους μοναδικούς τρόπους αναγνώρισης ενός δεδομένου ιού που οποιαδήποτε μετάλλαξη, δεν θα τους αποτρέψει από τον σκοπό τους.

Τα κύτταρα μνήμης θα καταλάβουν γρήγορα τις ομοιότητες μεταξύ των δύο μεταλλάξεων του ιού. Σε μερικούς ανθρώπους, αυτό από μόνο του θα μπορούσε να είναι αρκετό για να αποτρέψει μια λοίμωξη στον οφθαλμό. Ορισμένα κύτταρα μνήμης - ειδικά τα κύτταρα Τ - μπορεί να έχουν αρκετή ευελιξία για να αναγνωρίσουν μια τροποποιημένη έκδοση του ιικού στόχου τους. Οι ειδικοί το αποκαλούν «διασταυρούμενη αντιδραστικότητα» και είναι ένα κρίσιμο κεφάλαιο του τρόπου ζωής των κυττάρων Τ, είπε στο The Atlantic η Laura Su, ανοσολόγος στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας.

Μερικοί επιστήμονες έχουν υποθέσει ότι τα κύτταρα Τ είχαν προηγουμένως καταστραφεί εναντίον άλλων κορονοϊών, όπως αυτοί που προκαλούν κοινό κρυολόγημα. Ακόμη και σε πλήρη απουσία μνήμης και διασταυρούμενης αντιδραστικότητας, το σώμα έχει ακόμα ένα τεράστιο απόθεμα εφεδρικών κυττάρων - το πλήθος των κυττάρων Β και Τ που δεν προκλήθηκαν από την πρώτη επαφή με τον ιό, δήλωσε ο Σου.

Στη Νότια Αφρική, όπου εντοπίστηκε πρόσφατα μια μετάλλαξη κορονοϊού που αποφεύγει την ανοσία, η μείωση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου δείχνει τη σχέση μεταξύ της μεταβλητότητας του ιού και της προσαρμοστικότητας του ανοσοποιητικού συστήματος.

«Είναι σημαντικό ότι τα εμβόλια εξακολουθούν να φαίνεται να αποτρέπουν σε μεγάλο βαθμό σοβαρές ασθένειες και θάνατο - μια υπόδειξη ότι τα εναπομείναντα αντισώματα και τα κύτταρα Τ εξακολουθούν να κάνουν τη δουλειά τους», δήλωσε ο Jenkins.

Τα ποσοστά για το εμβόλιο της Johnson & Johnson μειώθηκαν από 72% σε 57% και το Novavax's, από 89% στο 49%. Τα εκπληκτικά δεδομένα από τις δοκιμές της Moderna και της Pfizer, που δηλώνουν ότι τα εμβόλια τους είναι περίπου 95% αποτελεσματικά στην πρόληψη του COVID-19, αναμένεται από τους επιστήμονες ότι θα υποστούν ήπιες έως μέτριες μειώσεις στην αποτελεσματικότητα έναντι των μεταλλάξεων, βάσει πρώιμων δεδομένων από εργαστηριακά πειράματα.

Η προστασία που προσφέρουν τα εμβόλια δεν χρειάζεται να είναι αλεξίσφαιρη για να έχει αποτέλεσμα. «Ακόμα κι αν ο εμβολιασμός δεν αποτρέψει τη μόλυνση, τα κύτταρα Β και Τ θα αποτρέψουν σοβαρές ασθένειες και θα ενισχύσουν την ανοσία, κάτι που είναι απίστευτα σημαντικό», είπε η Smita Iyer, ανοσολόγος στο UC Davis.

Οι ερευνητές θα είναι επιφυλακτικοί καθώς οι μεταλλάξεις συνεχίζουν τη διασπορά τους σε όλο τον κόσμο. Οι δημιουργοί των εμβολίων έχουν ήδη αρχίσει να επανεξετάζουν τα σκευάσματά τους για να λάβουν υπόψη τις νέες μεταλλάξεις. Μερικοί έχουν θέσει στραμμένο το βλέμμα τους στην ενίσχυση των εμβολίων αναφορικά με το νέο στέλεχος, ενώ άλλοι έχουν επικεντρωθεί σε έρευνες που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν πολλές μεταλλάξεις ιών ταυτόχρονα. Όμως, τα εμβόλια που ακόμα βρίσκονται υπό έρευνα, διανέμονται ευρέως και θα βοηθήσουν άμεσα στην ανάγκη για την πάταξη του ιού.

Πηγή: The Atlantic