Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΟΥΡΣΑ ΓΙΑ ΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΑΙ Η ΗΘΙΚΗ ΑΠΟΓΥΜΝΩΣΗ ΤΩΝ «ΙΣΧΥΡΩΝ»

Ο αγώνας ταχύτητας στον οποίο έχει επιδοθεί η ανθρωπότητα για να εμβολιαστεί και να προστατευθεί από τον κορωνοϊό και τις απρόβλεπτες μεταλλάξεις του φέρνει εκ νέου στην επιφάνεια τις βαθιές παγκόσμιες ανισότητες, αλλά και τον νόμο της «ζούγκλας». Την ίδια στιγμή που, όσο η παγκόσμια κοινότητα συνειδητοποιεί ότι αργεί πολλούς μήνες ακόμη το περίφημο «τείχος συλλογικής ανοσίας», πολλαπλασιάζεται ο προβληματισμός για τα εμβόλια και τη διαχείρισή τους, στην Ελλάδα η κυβέρνηση παλινωδεί και αφήνει να την προσπεράσουν οι εξελίξεις.

Τα στοιχεία των εμβολιασμών, αλλά και οι ανακοινώσεις των παραγωγών εταιρειών αναφορικά με το πόσα εκατομμύρια δόσεις μπορούν να διαθέσουν και πότε, αναδεικνύουν σε όλη τους τη διάσταση όλα τα ηθικά θέματα που έχει εγείρει η παγκόσμια κούρσα για τον μαζικό εμβολιασμό. Και αυτό δεν αφορά μόνο τις χώρες-κολοσσούς, αλλά ακόμη και χώρες μικρότερες: για παράδειγμα, το Ισραήλ είναι πρωταθλητής παγκοσμίως και αναμένεται να φτάσει νωρίτερα απ’ όλους στον στόχο της συλλογικής ανοσίας, αλλά αυτό θα επιτευχθεί χάρη στην «παράκαμψη», από τον εμβολιασμό, των 5 εκατομμυρίων Παλαιστινίων που ζουν στη Δυτική Όχθη.

Το «δίκιο» του ισχυρού

Επιπροσθέτως, τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δείχνουν ότι το δίκιο του ισχυρού δεν ισχύει μόνο στη ζούγκλα, αλλά και σε αυτόν τον παγκόσμιο ιδιότυπο αγώνα ταχύτητος για τον εμβολιασμό: την ώρα, δηλαδή, που οι νεκροί από τον κορωνοϊό έχουν ήδη ξεπεράσει παγκοσμίως τα 2 εκατομμύρια και η υγειονομική κρίση έχει αναδείξει την «κοινή μοίρα» όλων των χωρών, κάποιες εκμεταλλεύονται, για μία ακόμη φορά, το χρήμα και την ισχύ τους. Αυτό προκύπτει από την αποκάλυψη ότι 11 χώρες συγκεντρώνουν πάνω από το 90% των δόσεων των εμβολίων παγκοσμίως, αλλά και από τα στοιχεία που δείχνουν ότι μέσα στο 2020 έχουν συναφθεί, στο πλαίσιο αυτής της παγκόσμιας κούρσας ταχύτητας, 44 διμερείς συμφωνίες και άλλες 12 έχουν συνομολογηθεί τον πρώτο μήνα του 2021!

Συνολικά στον κόσμο έχουν κυκλοφορήσει λιγότερες από 50 εκατομμύρια δόσεις, ενώ από τις 60 χώρες που έχουν ξεκινήσει την εκστρατεία εμβολιασμού (και αντιστοιχούν στο 61% του παγκόσμιου πληθυσμού), το 95% των δόσεων έχει φτάσει σε… 11 εξ αυτών. Μεταξύ άλλων, τα προνόμια των μαζικών αφίξεων εμβολίων απολαμβάνουν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Μεγάλη Βρετανία, το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ιταλία (που θα προσφύγει και δικαστικά κατά της Pfizer, επειδή δεν ανταποκρίνεται στις συμφωνίες και τις παραγγελίες…), η Ισπανία κ.ά.

Τα «καλά» και τα «λιγότερο καλά» εμβόλια

Η «ταξικότητα» των προμηθειών εμβολίων και η ηθική απογύμνωση των μεγάλων κρατών του κόσμου φαίνεται όχι μόνο στον αριθμό των δόσεων, αλλά και στο ποια εμβόλια προμηθεύεται κάθε χώρα. Για παράδειγμα, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του ΠΟΥ, το 85% του εμβολίου της Pfizer όπως και όλα τα εμβόλια της Moderna θα κατευθυνθούν σε χώρες με μεγάλο ΑΕΠ και υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, ενώ αξίζει να υπενθυμιστεί ότι αυτά τα δύο εμβόλια θεωρούνται τα καλύτερα, αφού έχουν αναπτυχθεί με την καινούργια τεχνολογία του mRNA. Αντιθέτως, οι υπόλοιπες χώρες ποντάρουν περισσότερα στο φθηνότερο εμβόλιο της AstraZeneca, που έχει αναπτυχθεί σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπως επίσης και στο μονοδοσικό εμβόλιο της Johnson & Johnson. Σημειωτέον πως τα δύο αυτά εμβόλια –και ειδικά της Οξφόρδης που, ως αμιγώς ευρωπαϊκό, θα κατευθυνθεί πρώτα σε χώρες της Ε.Ε.– είναι κατά πολύ φθηνότερα από τα δύο πρώτα, αφού έχουν αναπτυχθεί με βάση την «κλασική» τεχνολογία των εμβολίων, με τον εξασθενημένο ιό. Μάλιστα, προκαλεί ερωτήματα γιατί ακριβώς η Ελλάδα προ 20 ημερών «πήγε πάσο» από 2 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της Moderna υπέρ της Γερμανίας, μπαίνοντας εκουσίως στη λίστα αναμονής για το εμβόλιο της Οξφόρδης. Βεβαίως, αυτή η «τράμπα» θα σημάνει μία εξοικονόμηση για το Δημόσιο της τάξης των 28 εκατομμυρίων ευρώ, αφού το εμβόλιο της Moderna κοστίζει σχεδόν 14 ευρώ η δόση, σε αντίθεση με το εμβόλιο της AstraZeneca που τιμάται κάτι παραπάνω από δύο ευρώ. Ειδικά για το εν λόγω εμβόλιο, πάντως, υπάρχει και άλλη μία «σκιά»: ειδικοί έχουν επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητά του στους ανθρώπους άνω των 55 ετών, κάτι που σημαίνει ότι αν διακυβευθεί η αποτελεσματικότητα του εμβολίου, τότε μπορεί να καταρρεύσει ή να καθυστερήσει δραματικά το σχέδιο της συλλογικής ανοσίας για ολόκληρη τη χώρα!

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η κυβέρνηση προσπαθεί να προλάβει ένα τέτοιο ενδεχόμενο προπαραγγέλλοντας εκατομμύρια δόσεων από το εμβόλιο της Johnson & Johnson, που όμως έχει ένα ακόμη πρόβλημα: επειδή ακόμη είναι στο στάδιο των τεχνικών και κλινικών δοκιμών, θα είναι το τελευταίο που θα πάρει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και, άρα, θα καθυστερήσει πολύ ο στόχος για το «τείχος ανοσίας».

Παλινωδίες σε Ελλάδα και Ευρώπη…

Φαίνεται πως όλα τούτα τα έχουν συνειδητοποιήσει στο Μέγαρο Μαξίμου και έχουν υπολογίσει ότι, με βάση όλα τα διαθέσιμα δεδομένα, η Ελλάδα δεν θα έχει θωρακιστεί έναντι της πανδημίας όταν αρχίσει, με το καλό, η τουριστική σεζόν. Αυτό, προφανώς, οδήγησε τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο να διατυπώσει την πρόταση για το περίφημο «πιστοποιητικό εμβολιασμού». Βεβαίως, κάθε μέρα που περνά, αυτή η πρόταση αλλάζει διάσταση και η κυβέρνηση προχωρά σε διαρκή «μπρος-πίσω». Έτσι, ενώ στην αρχή ο πρωθυπουργός τη συνέδεσε ευθέως –και δημοσίως– με κάτι σαν «υγειονομικό διαβατήριο», δύο 24ωρα αργότερα ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης έσπευσε να τη «στρογγυλέψει», λέγοντας στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ε.Ε. ότι πρόκειται για μία πρόταση που αφορά σε «κοινό συντονισμό» και για ένα πιστοποιητικό «προς μελλοντική χρήση». Επίσης, ο υπουργός Τουρισμού, Χάρης Θεοχάρης, διαβεβαίωνε στο παγκόσμιο συνέδριο τουρισμού στη Μαδρίτη ότι στην Ελλάδα δεν θα ισχύσει κανένας περιορισμός και κανένα απαγορευτικό.

Η υποκρισία της Μέρκελ

Ωστόσο, το γεγονός ότι από το μεσημέρι της Πέμπτης η διαχείριση των «εμβολιασμένων» αποτελεί επίσημο θέμα της ευρωπαϊκής ατζέντας, με ειδικά αφιερωμένη τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων ηγετών, δείχνει ότι το συγκεκριμένο ζήτημα προκαλεί, αλλά και διχάζει. Και, ενώ το Παρίσι από την πρώτη στιγμή διαχώρισε τη θέση του από την πρόταση Μητσοτάκη (από την αρχική, τουλάχιστον…), τον Έλληνα πρωθυπουργό στήριξε ο αυστριακός καγκελάριος, Σεμπάστιαν Κουρτς, που αρέσκεται γενικώς σε σύνορα, φράχτες, περιορισμούς και απαγορευτικά. Επίσης, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ διαμηνύει, τώρα που στη Γερμανία τα θύματα του κορωνοϊού άγγιξαν τα 1.000 ημερησίως, πως πρέπει να βρεθεί ένας κοινά συμφωνημένος τρόπος τόσο για τον εμβολιασμό του ευρωπαϊκού πληθυσμού, όσο όμως και για το κατά πόσον θα υπάρξει «πιστοποιητικό εμβολιασμού» ή όχι. Σημειωτέον ότι η Μέρκελ που ζητεί «συντονισμό» και «ενιαία γραμμή» ήταν εκείνη που, εκμεταλλευόμενη τη δύναμη της χώρας της, έδωσε το «πράσινο φως» για διμερείς συμφωνίες με εταιρείες εμβολίων, παρακάμπτοντας την κοινή ευρωπαϊκή συμφωνία προμήθειας αυτών. Βεβαίως, πλέον, η καγκελάριος είναι πιεσμένη όχι μόνο από τα ίδια τα επιδημιολογικά δεδομένα στη χώρα της, αλλά και από τις εκρηκτικές πολιτικές διαστάσεις που έχει πάρει η συζήτηση για πιστοποιητικό εμβολιασμού. Πριν καν ηρεμήσουν τα πνεύματα μετά τη σύγκρουση της καγκελαρίου με τους επικεφαλής πολλών κρατιδίων που διαμαρτυρήθηκαν έντονα για την παράταση του lockdown, η πρόταση του υπουργού Εξωτερικών, Χάικο Μάας, «να επιστρέψουν στην κανονικότητα όσοι εμβολιάζονται», έχει προκαλέσει πολλά πολιτικά μποφόρ στη Γερμανία: μάλιστα, η πρόταση Μάας συνδυάστηκε με την πρόταση Μητσοτάκη, την οποία η λαϊκίστικη εφημερίδα «Bild» περιέγραψε ως «εκρηκτική» – και όχι ως «εντυπωσιακή», όπως έγραψαν πολλά «πρόθυμα» ελληνικά ΜΜΕ. Αυτή η κουβέντα, λοιπόν, έχει βάλει φωτιά στη δημόσια σφαίρα της Γερμανίας και πολλά ΜΜΕ που στηρίζουν την κυβέρνηση Μέρκελ έχουν… κάνει φύλλο και φτερό την πρόταση του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών. Κι αυτό διότι σε μία περίοδο που τα εμβόλια δεν φτάνουν για όλους –και αυτό θα ισχύει για αρκετούς ακόμη μήνες– δεν είναι δυνατόν να ανοίγει συζήτηση για προνόμια στους εμβολιασμένους. Αυτή η κουβέντα, όπως καταγράφεται σε πολλά γερμανικά ΜΜΕ, μπορεί να χωρίσει σε πολλά κομμάτια τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και να πυροδοτήσει διαδικασίες κοινωνικού αυτοματισμού: γιατί, πώς θα αισθανθούν οι νέοι που παραχωρούν τη σειρά τους για τα εμβόλια στους μεγαλύτερους και ευαλωτότερους, αν διαπιστώσουν ότι επειδή ακριβώς παραχωρούν τη σειρά τους θα πρέπει μετά να αντιμετωπίσουν εμπόδια στις κοινωνικές τους δραστηριότητες ή ακόμη και κλειστά σύνορα για τις θερινές διακοπές τους;