ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΑ ΥΠΕΡΟΠΛΑ: ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

Στις μελέτες του ο γράφωνέχει αναφερθεί επανειλημμένως στην αντίληψη του βληματοκεντρικού πολέμου (projectile centric warfare) ως εξέλιξη του δικτυοκεντρικού πολέμου (network centric warfare). Με τον όρο βληματοκεντρικός πόλεμος αναφερόμαστε στην ενσωμάτωση μεγάλου μέρους της πληροφοριοκεντρικής διαδικασίας (εντοπισμός του εχθρού - μετάδοση της σχετικής πληροφορίας - αξιοποίηση της πληροφορίας και εξόντωση του εχθρού) στο ίδιο το βλήμα με τη χρήση νέων τεχνολογιών, όπως προηγμένοι και φθηνοί αισθητήρες, συνδυασμένοι με ισχυρούς αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης, που επιτρέπουν την αυτόνομη αναζήτηση, εντοπισμό, ιχνηλάτηση, εγκλωβισμό και προσβολή στόχων. Αυτή η ικανότητα ενισχύεται από το διαρκώς αυξανόμενο βεληνεκές των βλημάτων, την ενίσχυση της φονικότητάς τους, της ποικιλίας των αποτελεσμάτων που μπορούν να ασκήσουν στον αντίπαλο κ.λπ. Τέλος, τα βλήματα συνδυάζονται με την επίσης μεγάλη αύξηση των άυλων ικανοτήτων προβολής ισχύος που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια, στις οποίες περιλαμβάνονται τα όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας (DEW), ο ηλεκτρονικός πόλεμος και ο κυβερνοπόλεμος. Αξίζει να επισημανθεί ότι οι δύο τελευταίοι χώροι (domains) ενοποιούνται στην αντίληψη του Αμερικανικού Στρατού και αναφέρονται ως δράσεις στον κυβερνοχώρο και το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα (Cyber ElectroMagnetic Activities / CEMA).

Σε γενικές γραμμές, βληματοκεντρικά είναι τα μοντέλα μάχης που αντιπαραθέτουν στις πλατφόρμες του αντιπάλου (πολεμικά πλοία, μαχητικά αεροσκάφη κ.λπ.) δικτυακές δομές προβολής ισχύος, κομβικό στοιχείο των οποίων είναι βλήματα διαφόρων τύπων, κυρίως πύραυλοι και ρουκέτες, μεγάλου βεληνεκούς και αυξημένων δυνατοτήτων προσβολής ακριβείας τόσο στατικών όσο και κινούμενων στόχων.

Τέτοιας φιλοσοφίας ήταν τα δίκτυα αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής (A2/AD) που ανέπτυξε η Κίνα έτσι, ώστε να διώξει μακριά από τις ακτές της τα αμερικανικά πολεμικά πλοία και να εξασφαλίσει την απόλυτη κυριαρχία της στην Ανατολική και στη Νότιο Σινική Θάλασσα. Αξίζει να σημειωθεί πως οι θάλασσες αυτές θεωρούνται από την Κίνα ως «γαλάζιο έδαφος» (blue soil), δηλαδή ως ένα είδος προέκτασης της στεριάς της μέσα στη θάλασσα. Από εδώ πηγάζουν και οι γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Κίνας περί «γαλάζιας πατρίδας».

Εν συνεχεία και οι Ηνωμένες Πολιτείες επένδυσαν σε παρόμοια μοντέλα έτσι, ώστε να διαπεράσουν τα κινεζικά πλέγματα καθώς και τις «φυσαλίδες» (bumbles) αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής των χερσαίων ρωσικών δυνάμεων, οι οποίες αποτελούνταν από πυκνά και επικαλυπτόμενα στρώματα αντιαεροπορικής άμυνας έτσι, ώστε η διείσδυση μαχητικών αεροσκαφών σε αυτή να καθίσταται απαγορευτική.

Για να καλύψει αυτήν την απαίτηση, ο Στρατός των ΗΠΑ (US Army) διαμόρφωσε τη μεθοδολογία της Πολυχωρικής Μάχης (Multi Domain Battle / MDB), η οποία προβλέπει τη σύζευξη των πέντε χώρων μάχης (στεριά, θάλασσα, αέρας, διάστημα και κυβερνοχώρος μαζί με το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα) σε μια αδιαίρετη επιχειρησιακή ενότητα. Πυρήνας της Πολυχωρικής Μάχης είναι η ικανότητα εκπομπής διαχωρικών πυρών (Cross Domain Fires) σε όλο το εύρος και βάθος του χώρου επιχειρήσεων. Με τον όρο διαχωρικά πυρά εννοούμε την ικανότητα ταυτόχρονης προσβολής στόχων στη στεριά, τη θάλασσα και τον αέρα, κινητών και ακίνητων, ει δυνατόν με τα ίδια όπλα.

Η αμερικανική πυραυλική πριονοκορδέλα

Όργανο υλοποίησης των διαχωρικών πυρών για τον Στρατό των ΗΠΑ είναι μια πολυεπίπεδη πυραυλική αρχιτεκτονική, η οποία βρίσκεται αυτήν τη στιγμή υπό ανάπτυξη και φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα είδος «πριονοκορδέλας» που θα διαπεράσει τα ρωσικά και κινεζικά πλέγματα A2/AD χτυπώντας από αποστάσεις ασφαλείας.

Πυρήνας αυτής της αρχιτεκτονικής είναι ο πύραυλος PrSM (Precision Strike Missile) που βρίσκεται υπό ανάπτυξη (αναφέρεται και ως Deep Strike) για να αντικαταστήσει τους υπάρχοντες ATACMS, τους οποίους διαθέτει και ο Ελληνικός Στρατός. Ο PrSM είχε προβλεπόμενο βεληνεκές 499 χλμ., για να μην παραβιάζει τους όρους της συνθήκης INF. Μετά την έξοδο των ΗΠΑ από τη συνθήκη αυτή τον Αύγουστο του 2019, το βεληνεκές αναμένεται να αυξηθεί, φθάνοντας ή και ξεπερνώντας τα 600 χλμ. Οι PrSM θα έχουν διαχωρικές (cross domain) ικανότητες, όντας σε θέση να προσβάλουν κινούμενους στόχους σε στεριά και θάλασσα και θεωρούνται ως αντίδοτα των ρωσικών πλεγμάτων αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής (A2/AD) στοχεύοντας συστήματα αεράμυνας όπως είναι οι S – 400 αλλά και πολεμικά πλοία.

Ο πύραυλος αυτός θα τοποθετείται στους πολλαπλούς εκτοξευτές ρουκετών Μ270 MLRS, που διαθέτει και ο Ελληνικός Στρατός και στη θέση ενός ATACMS θα μπαίνουν δύο PrSM, δηλαδή το σύστημα θα μπορεί να εξαπολύει τέσσερις εν συνόλω. Επίσης, δύο PrSM τοποθετούνται στο ελαφρύτερο HIMARS.

Όμως, ο PrSM είναι απλώς το πρώτο στάδιο μιας πυραυλικής αρχιτεκτονικής. Στο ενδιάμεσο στάδιο, για τα βεληνεκή μεταξύ 500 και 2.000 χλμ., αναπτύσσεται ένας νέος πύραυλος, όπως ανακοινώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου 2020, ο οποίος επίσης θα μπορεί να προσβάλλει στόχους τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα. Και το τελευταίο στάδιο περιλαμβάνει έναν πύραυλο πάνω στον οποίο θα τοποθετείται ένα υπέρ - υπερηχητικό (hypersonic) όχημα αερολίσθησης (HGV) που θα προσβάλλει στόχους σε μεγάλα βεληνεκή, επίσης κινητούς και ακίνητους. Ο πύραυλος αυτός αναπτύσσεται από το Ναυτικό και τον Στρατό των ΗΠΑ από κοινού και η πρώτη του δοκιμαστική εκτόξευση έγινε τον Μάρτιο του 2019. Ως hypersonic αναφέρονται τα βλήματα ή αεροσκάφη που επιτυγχάνουν ταχύτητες τουλάχιστον πέντε φορές μεγαλύτερης του ήχου (Mach 5).

Στο κάτω μέρος αυτού του οικοδομήματος προβολής ισχύος, οι Αμερικανοί τοποθετούν το νέο σύστημα πυροβόλου ERCA (External Range Cannon Artillery), το οποίο σε αρχική φάση περιλαμβάνει το αυτοκινούμενο πυροβόλο M109A7 Paladin της BAE Systems διαμετρήματος 155 mm και με σωλήνα πυροβόλου μήκους 58 διαμετρημάτων, που θα μπορεί να προσβάλλει στόχους σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 70 χλμ.

Για να παρέχονται δεδομένα στοχοποίησης σε αυτό το πολυώροφο βληματικό δίκτυο, η αμερικανική SDA (Space Development Agency) αναπτύσσει μια νέα φιλόδοξη διαστημική αρχιτεκτονική, τη National Defense Space Architecture. Αυτή θα αποτελείται από εκατοντάδες διασυνδεδεμένους δορυφόρους, οι οποίοι θα προσφέρουν δεδομένα στοχοποίησης στα συστήματα στο έδαφος. Στις 31 Αυγούστου 2020 η SDA επέλεξε τις εταιρείες Lockheed Martin και York Space Systems για την κατασκευή των 20 δορυφόρων της έκδοσης Tranche 0 που θα είναι το αρχικό στάδιο για αυτήν τη δορυφορική αρχιτεκτονική.

Μεταπυρηνικά υπερόπλα για την Ελλάδα;

Με άλλα λόγια, ο Στρατός των ΗΠΑ αναπτύσσει μια καινοφανή πυραυλική αρχιτεκτονική τεράστιων δυνατοτήτων, η γενικότερη φιλοσοφία της οποίας είναι σαν να έχει φτιαχτεί για το περιβάλλον του Αιγαίου. Για όσους λοιπόν θέτουν στον πυρήνα της ελληνικής μακρόπνοης στρατηγικής την ενίσχυση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, προκύπτει μια πρωτοφανής ευκαιρία για ελληνοαμερικανική συνεργασία στον στρατιωτικό τομέα. Η συνεργασία αυτή μπορεί να ξεκινήσει από το θεμελιώδες επίπεδο της στρατιωτικής επιστήμης όσον αφορά τη μελέτη και τις δυνατότητες εφαρμογής στην Ελλάδα των νέων δογμάτων του Στρατού των ΗΠΑ, όπως είναι η Πολυχωρική Μάχη και τα Διαχωρικά Πυρά. Εν συνεχεία, μπορεί να εξεταστεί, στο πλαίσιο των ανανεωμένων ελληνοαμερικανικών σχέσεων, πώς σχετικά συστήματα κρούσης και οι περιφερειακές τους αρχιτεκτονικές συλλογής πληροφοριών, έρευνας, αναγνώρισης, επιτήρησης και πρόσκτησης στόχων (ISTAR), μπορούν να δημιουργήσουν ένα συμπαγές θαλασσοχερσαίο φράγμα στο Αιγαίο και να διαχωρίσουν απόλυτα και ολοκληρωτικά τη Μαύρη Θάλασσα από την Ανατολική Μεσόγειο, «εγκιβωτίζοντας» τη Ρωσία.

Οι ικανότητες αυτές είναι συνεργατικές με τα νέα αεροσκάφη που θα αποκτήσει η Π.Α., και συγκεκριμένα τα γαλλικά Rafale, και πιθανώς στο μέλλον των αμερικανικών F-35 ή άλλων προηγμένων μαχητικών. Συγκεκριμένα, χάρη στα πολύ ισχυρά ραντάρ και τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και σύντηξης δεδομένων (data fusion) που διαθέτουν τα αεροσκάφη αυτά, μπορούν να αποτελέσουν τα αυτιά, τα μάτια και το συντονιστικό όργανο των χερσαία εδραζόμενων πυραυλικών αρχιτεκτονικών. Θα πρέπει να κατανοήσουμε πως τα νέα αεροσκάφη, εξαιτίας των μικρών αριθμών που θα διατίθενται στο ελληνικό οπλοστάσιο σε σχέση με τους προκατόχους τους, καθώς και του τεράστιου κόστους απόκτησης και συντήρησης και της συνακόλουθης δυσκολίας αναπλήρωσής τους σε περίπτωση απώλειας, δεν είναι σοφό να λειτουργήσουν ως αυτόνομα μέσα, διεξάγοντας τον δικό τους πόλεμο, αλλά ως πολλαπλασιαστικές ισχύος (force multipliers) και ως οργανικά μέρη «πολυσυστημάτων» (systems - of - systems). Δηλαδή, θα πρέπει να ενοποιηθούν σε διακλαδικές (joint) αρχιτεκτονικές προβολής ισχύος που θα επιτυγχάνουν πολλαπλασιαστικά και όχι απλώς αθροιστικά αποτελέσματα.

Άλλωστε, το ίδιο το περιβάλλον του Αιγαίου αποτελεί μια ενιαία και αδιαίρετη ενότητα μάχης και απαιτεί παρόμοιες προσεγγίσεις, ειδικά στο σημερινό τεχνολογικό - επιχειρησιακό περιβάλλον.

Οι πύραυλοι PrSM, χάρη στο τεράστιο βεληνεκές τους για τα δεδομένα του ελληνοτουρκικού χώρου αντιπαράθεσης και την ικανότητα αυτοκατεύθυνσης στην τερματική φάση προσβολής, μπορούν να αποτελέσουν ένα είδος μεταπυρηνικού υπερόπλου (post nuclear super weapon) για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις προσβάλλοντας από αποστάσεις ασφαλείας τις μονάδες επιφανείας του Τουρκικού Ναυτικού, τις συστοιχίες των S-400 και μια σειρά από άλλους στόχους κρίσιμης σημασίας. Και είναι ένα φθηνό όπλο, σε σχέση με τις πανάκριβες πλατφόρμες που είμαστε διατεθειμένοι να αγοράσουμε, των οποίων θα αποτελέσει προέκταση. Ο PrSM θα μπορούσε να πλαισιωθεί από επαυξημένων ικανοτήτων ATACMS με ικανότητες προσβολής κινούμενων πλοίων επιφανείας και βεληνεκές 300 χλμ., που θα είναι μια πιο οικονομική λύση για το μεγαλύτερο μέρος του φάσματος των αποστολών που θα κληθούν να αναλάβουν αυτά τα δίκτυα, αφήνοντας στους πιο ολιγάριθμους PrSM τις αποστολές προσβολής στόχων σε μεγαλύτερα βεληνεκή. Οι βελτιωμένοι ATACMS θα μπορούσαν να αποτελέσουν και ένα είδος ενδιάμεσης λύσης, δεδομένου ότι ο PrSM βρίσκεται σήμερα υπό ανάπτυξη, αναμένεται να αρχίσει να εντάσσεται στο αμερικανικό οπλοστάσιο το 2023 και συνακόλουθα θα διατίθεται για άλλες χώρες μάλλον μετά το 2025. Παρόμοιοι πύραυλοι έχουν αναπτυχθεί από τις ΗΠΑ.

Οπλικά συστήματα υψηλών ικανοτήτων ως ανιχνευτές προθέσεων της Ουάσιγκτον για την Ελλάδα

Και εδώ προκύπτει το ερώτημα αν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι διατεθειμένες να μας δώσουν αυτούς τους πυραύλους και άλλα σχετικά όπλα. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η απάντηση θα ήταν ένα ξεκάθαρο ναι. Ο PrSM είναι ο διάδοχος του ATACMS και τοποθετείται στον πολλαπλό εκτοξευτή ρουκετών M 270 MLRS. Και τα δύο συστήματα υπάρχουν στο ελληνικό οπλοστάσιο. Άρα, αν οι σχέσεις Ελλάδας - ΗΠΑ δεν έχουν επιδεινωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, τότε λογικά δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα ούτε για τον PrSM και πολύ λιγότερο για τους βελτιωμένους ATACMS. Πολλώ δε μάλλον από τη στιγμή που, κατά τα φαινόμενα, η ελληνοαμερικανική στρατηγική συνεργασία έχει ενισχυθεί, ενώ και οι σχέσεις Δύσης - Ρωσίας έχουν επιδεινωθεί και το όπλο αυτό θα συνεισφέρει καθοριστικά ώστε να αποκόψει στρατιωτικά τη Ρωσία από την Ανατολική Μεσόγειο. Ακόμη περισσότερο, υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα περιμέναμε πως οι Ηνωμένες Πολιτείες μάλλον θα ήθελαν η χώρα μας να εξοπλιστεί και με τον μεσαίο πύραυλο του δικτύου, με βεληνεκές 2.000 χλμ., γιατί αυτό θα εξυπηρετούσε τα στρατηγικά τους συμφέροντα. Για παράδειγμα, παρόμοιοι πύραυλοι στη Σούδα θα επέτρεπαν στην Ελλάδα, δηλαδή στο ΝΑΤΟ, την αποφασιστική προβολή ισχύος σε ολόκληρη τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, καθιστώντας απαγορευτική τη δράση οποιασδήποτε μη φιλικής προς τη Δύση θαλάσσιας δύναμης στην περιοχή.

Το ερώτημα είναι αν οι συνθήκες είναι φυσιολογικές και αν αυτά που πιστεύουμε για την ενίσχυση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων πράγματι ισχύουν. Υπό μια έννοια λοιπόν, ο PrSM μπορεί να αποτελέσει ένα κρίσιμο τεστ για το πώς ακριβώς αντιμετωπίζουν τη χώρα μας οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αν όντως βλέπουν την Ελλάδα ως πολύτιμο σύμμαχο, τότε όχι απλώς θα συναινούσαν, αλλά θα μας πίεζαν να αποκτήσουμε αυτά τα όπλα και να μας «δέσουν» έτι περαιτέρω στη δυτική αρχιτεκτονική.