Η ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΗΣ «ΠΥΓΜΗΣ» ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Η τρέχουσα σύρραξη στο Ναγκόρνο Καραμπάχ-Αρτσάχ, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη τουρκική επιθετικότητα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, και η αναιμική αντίδραση των Μεγάλων Δυνάμεων εμπεδώνουν τη μετάβαση του διεθνούς συστήματος σ’ ένα υβριδικώς πολυπολικό σύστημα, στο οποίο πλήττεται η συνοχή του ενιαίου ευρω-ατλαντικού χώρου και η διεθνής φιλελεύθερη τάξη διέρχεται υπαρξιακή κρίση.

Η τελευταία Συνάντηση Κορυφής της Ευρωατλαντικής Συμμαχίας στο Λονδίνο επιβεβαίωσε τον πολιτικό κατακερματισμό του λεγόμενου Δυτικού Κόσμου, απόρροια της κόπωσης των ΗΠΑ και του επαναπροσδιορισμού των προτεραιοτήτων τους, ενώ η συμπερίληψη της Κίνας στο κάδρο των στρατηγικών αντιπάλων οδηγεί τους Ευρωπαίους εταίρους σε σημαντική αναπροσαρμογή των πολιτικών επιλογών τους. Καθώς ο περίφημος ευρω-ατλαντικός δεσμός ποδηγετείται από μια συναλλακτική προσέγγιση εντός των τειχών, δημιουργείται μια εικόνα παράλληλων και ασύνδετων πολιτικών εντός της Συμμαχίας, γεγονός που υπονομεύει τη συνοχή του ΝΑΤΟ.

Λαμβάνοντας υπόψη την αλματώδη άνοδο της Κίνας, τη μεταφορά του παγκόσμιου κέντρου βάρους στην Ασία, τον εσωτερικό διχασμό που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ (με τις τάσεις νεο-απομονωτισμού να καθίστανται κυρίαρχες σε σημαντικό κομμάτι των αμερικανικών ελίτ και της αμερικανικής κοινωνίας) και την πολλαπλασιαστική δυνατότητα της πανδημίας λειτουργούσης ως επιταχυντής υπαρχόντων τάσεων, τεκμαίρονται τα κάτωθι:

Πρώτον, η τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα θα καθοριστεί από τον βαθμό «πυγμής» που θα επιδείξουν τα έθνη-κράτη σ’ ένα αβέβαιο διεθνές περιβάλλον. Τα κράτη επανακαθορίζουν στόχους και προτεραιότητες, κινούμενα στην ευόδωση των εθνικών συμφερόντων τους stricto sensu και με όλα τα μέσα, σ’ ένα περιβάλλον ευρείας αλληλεξάρτησης, όπου τα αποτελέσματα καθορίζονται από την αλληλεπίδραση δικτύων επιρροής που αφορούν κρατικούς και μη κρατικούς δρώντες.

Δεύτερον, η αποδιοργάνωση του παγκόσμιου εμπορίου και των μεταφορών εξαιτίας της πανδημίας, η επερχόμενη μεγάλη οικονομική ύφεση, η υπονόμευση κρίσιμων δομών των κρατών, προδιαθέτουν για μια επαναξιολόγηση των προτιμήσεων (preferences) και των προτεραιοτήτων (priorities) των κυρίαρχων κρατών ως προς συγκεκριμένες πτυχές της παγκοσμιοποίησης.

Τρίτον, το αναδυόμενο διεθνές σύστημα καθίσταται ολοένα και πιο άναρχο, με τον ανταγωνισμό των δύο κύριων πόλων, ΗΠΑ-Κίνα, να κλιμακώνεται οριζόντια σε ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, φέρνοντας έτσι και τις δύο Μεγάλες Δυνάμεις πλησιέστερα σε μια εποχή «Θερμής Ειρήνης», εμπλέκοντάς τες εγγύτερα στο σπιράλ σύγκρουσης, την λεγόμενη «Θουκυδίδεια Παγίδα». H αλματώδης αναρρίχηση της Κίνας στον διεθνή καταμερισμό ισχύος, η επανακάμψασα Ρωσία στο διεθνές στερέωμα, η άνοδος Αναθεωρητικών Μεσαίων Δυνάμεων με Ισλαμική ταυτότητα (Ιράν, Τουρκία) με αυξημένες επιχειρησιακές δυνατότητες στο πλαίσιο υιοθέτησης καθολικών προτύπων Πολέμου Νέας Γενιάς (Υβριδικός - μη Γραμμικός), πιστοποιούν την αστάθεια και τη ρευστότητα της επερχόμενης δεκαετίας.

Τέταρτον, η Τουρκία, έχοντας αναγνώσει την αλλαγή παραδείγματος του διεθνούς συστήματος και τη φάση μετάβασης αυτού, κινείται στη λεγόμενη «γκρίζα περιοχή» (grey zone area) μεταξύ πολέμου και ειρήνης, έχοντας ευρασιατικό προσανατολισμό, εκμεταλλευόμενη την πολιτική αποσταθεροποίηση του δυτικού κόσμου, ιδίως τον διχασμό που επικρατεί στο εσωτερικό των ΗΠΑ, προβάλλοντας μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις και απαιτήσεις έναντι της Ελλάδας και υιοθετώντας κομμάτια των υβριδικών δογμάτων σ’ ένα ενοποιημένο πεδίο διαπραγματεύσεων και επιχειρήσεων. Η τουρκική απειλή κατά της Ελλάδας πλέον χαρακτηρίζεται ως ευρεία και πολυδιάστατη.

Οι ανωτέρω επισημάνσεις απαιτούν την ενεργοποίηση της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας, του συνόλου του μηχανισμού εθνικής ασφάλειας και την αφύπνιση της ελληνικής κοινωνίας. Πρωτίστως επιβάλλεται η εμπέδωση μιας διαφορετικής στρατηγικής κουλτούρας, που να διαπερνά το σύνολο των πυλώνων του κράτους και της κοινωνίας. Η ακινησία, η «πυροσβεστική» εκ των υστέρων αντιμετώπιση των ζητημάτων και η αποσπασματική προσέγγιση πρέπει να αντικατασταθούν από μια καθολική προσέγγιση, μια προληπτική αντιμετώπιση και μια ενεργή παρουσία στα διεθνή fora.

Σε ό,τι αφορά την τουρκική απειλή, η εμμονή σε μια ανεδαφική στρατηγική προσαρμοστικότητας (accommodation) και κοινωνικοποίησης (socialization) της Άγκυρας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο αποτελεί εκ προοιμίου ουτοπία. Χρειάζεται η υιοθέτηση μιας συνεκτικής πολυεπίπεδης στρατηγικής με έμφαση στην Αποτροπή (Deterrence) με χρονικές αναπροσαρμογές βάσει των δεδομένων του 21ου αιώνα.